John Williams: Stoner

In 2012 werd het verhaal "Stoner" van John Williams (1922-1994) postuum uitgegeven. Een zeldzaam indrukwekkend boek dat nadien nog werd gevolgd door "Butcher's crossing" (4*) en het prachtige "Niets dan de nacht"in 2015 (5*).

Deze al oude recensie verschijnt hier opnieuw omdat de boeken van John Williams simpelweg niet mogen worden vergeten, en ook omdat de cover van het boek van een grote schoonheid is.

Boerenzoon William Stoner is voorbestemd de boerderij van zijn ouders voort te zetten. Hij gaat landbouwkunde studeren aan de universiteit, doch al snel neemt hij een drastisch besluit dat zijn leven totaal zal veranderen. 

Nadat hij diep onder de indruk is geraakt van colleges van docent Engelse taal en letterkunde Archer Sloane stapt hij over naar de faculteit Engelse letterkunde en die studie bevalt hem. 

Stoner heeft bij zijn studie slechts twee echte vrienden, Gordon Finch en David Masters. De laatste neemt in de eerste Wereldoorlog dienst en sneuvelt al snel. Na zijn afstuderen gaat Stoner evenals Finch doceren aan de universiteit en dat doet hij uiterst gepassioneerd.

Stoner wordt verliefd op de schier onbereikbare Edith met wie hij in het huwelijk treedt. Dat huwelijk is een complete mislukking. Edith is ook binnen het huwelijk onbereikbaar. Dat is even anders als Edith zich in het hoofd haalt dat ze per se een kind wil. Zodra ze zwanger is komt de koelheid van Edith weer terug en die blijft.

Daardoor wordt voor Stoner zijn werk zijn leven. Hij is daarin zeer integer en dat leidt tot een diepgaand verschil van mening over de beoordeling van student Charles Walker met Lomax, de beoogde voorzitter van de vakgroep. Het conflict groeit uit tot een slepende vete tussen Stoner en Lomax. Zijn vriend Finch is inmiddels decaan van de faculteit geworden en komt daardoor in een ongemakkelijke positie in de strijd tussen Lomax en Stoner. 

Als Stoner een verhouding krijgt met studente Katherine Driscoll, speelt Lomax een dubieuze rol in het ondergraven daarvan.

Stoner is een sterke persoonlijkheid, en tot op zijn sterfbed dat indringend en ontroerend wordt beschreven, blijft hij toegewijd. Het verhaal is prachtig in zijn eenvoud. De lezer ziet alle taferelen gewoonweg voor zich en ontwikkelt een sterke bewondering voor en medeleven én medelijden met de toch wel tragische figuur Stoner, en dat is een grote verdienste van de schrijver.

Williams heeft een waarlijk fenomenaal taalgebruik dat doet denken aan het prachtige proza van Carlos Ruiz Zafón. Een groter compliment mijnerzijds is niet denkbaar.

Jongere lezers zal het boek wellicht wat minder aanspreken, maar voor mij is het een waar meesterwerk!