J.M.A. (Maarten) Biesheuvel: Schip in dok

 De op 30 juli 2020 overleden Maarten Biesheuvel was een van Nederlands beste schrijvers van korte verhalen. Hij debuteerde in 1972 met de bundel “In de bovenkooi” die alom werd geprezen als een magistraal werk. Daarna was Biesheuvel jarenlang productief. Vele bundels volgden totdat zijn geestestoestand –hij werd manisch depressief en enkele keren opgenomen in een psychiatrische inrichting - hem het schrijven vanaf ongeveer 1990 ernstig bemoeilijkte.

Zijn werk werd onder meer en zeer verdiend bekroond met de prestigieuze P.C. Hooftprijs in 2007.        Maarten vormde een onafscheidelijk, markant paar met Eva Gütlich die een grote steun voor hem was in moeilijke tijden. Begin jaren tachtig ontmoette ik hen enkele malen in kleine kring in Leiden. Toen Eva in 2018 overleed, zag je in Biesheuvel een gebroken mens.

In de jaren zeventig en tachtig las ik nagenoeg al zijn bundels. Die maakten een welhaast onvergetelijke indruk, doch de menselijke herinnering is vergankelijk. Het was dan ook een mooi moment toen Uitgeverij Van Oorschot in juni 2021 met de fraai uitgevoerde bundel “Schip in dok” “een eerbetoon in dundruk aan J.M.A. Biesheuvel” bracht. 

Het boekje is in diverse opzichten een reus in kabouterformaat. Niet alleen vanwege de inhoud: in netto 310 pagina’s is een selectie van maar liefst 45 verhalen opgenomen. Maar ook door de grote zorgvuldigheid waarmee de vormgever en de redactie tewerk zijn gegaan: het boekje is ondanks de bescheiden paginagrootte en de daarmee gepaard gaande vrij kleine letters gemakkelijk leesbaar, én het is vrijwel foutloos, iets dat ook heden ten dage niet veel voorkomt. Een dubbel compliment aan de uitgever is op zijn plaats.

De inhoud is evenals de stijl van Biesheuvel onbeschrijflijk. De variatie van onderwerpen is groot. De verhalen zijn nu eens humoristisch, dan weer absurdistisch. De fantasie van de schrijver kent geen grenzen, en dat buit hij op een schitterende wijze uit. Klassiekers als “Brommer op zee”, “De verpletterende werkelijkheid” en “Reis door mijn kamer” worden afgewisseld door heerlijke, mooi gestructureerde verhalen vol soms absurde en ook wel eens melige humor. Kwinkslagen zijn niet van de lucht, en onverwachte wendingen vieren hoogtij.

De verhalen in “Schip in dok” zijn zonder uitzondering van grote klasse. “De eerste trein” over een treinreis met hindernissen door toedoen van een overijverige stationschef tussen Moskou en Sint-Petersburg, “Een hachelijke oversteek” over een ambtenaar met een boot die alle zekerheid onder zich voelt wegzinken, en “De slag bij Kamperduin” over het droeve lot van een scheepsofficier bij een zeeslag met de Engelse vloot in 1797, zijn slechts enkele voorbeelden van het grote leesgenot dat dit boekje de lezer biedt.

Maarten Biesheuvel was een groot schrijver en verdient het met dit prachtige boekje weer vol in de schijnwerpers van de lezers te komen. Zijn schrijfstijl was in zijn tijd baanbrekend, en doet nog steeds weldadig aan. De verhalen zijn door hun bijzondere karakter tijdloos en nog steeds buitengewoon lezenswaardig.

Van harte aanbevolen aan eenieder!