Herman Koch: Een film met Sophia

 Herman Koch is bij het grote publiek als schrijver vooral bekend door zijn roman “Het diner” uit 2005. Dat boek is ook meermalen verfilmd en als toneelstuk in het theater gebracht. Het oeuvre aan boeken van Koch is groot. In het grijze verleden las ik diverse boeken van hem, daarna lange tijd niet.

In augustus 2021 kwam “Een film met Sophia” uit dat meteen aan de top van de bestsellerslijst stond en nog steeds staat. De beschrijving van het verhaal is aantrekkelijk, en lijkt vaag te wijzen in de richting van een MeToo-affaire. In een interview met Koch in Mezza, de zaterdagbijlage van het Algemeen Dagblad, doet hij een prikkelende uitspraak:

“Ik wilde proberen juist géén MeToo-verhaal te schrijven, want dat is de tijdgeest van nu, het moment, maar dat waait weer over.” 

Over dat overwaaien zullen de meningen verdeeld zijn en blijven. Ik geloof daar in elk geval helaas niet in. De nieuwsgierigheid naar het boek was evenwel meteen gewekt.

Ik-persoon en verteller is de al wat oudere filmregisseur Stanley Forbes. Als hij een feestje wil afbellen vanuit het door hem bedachte “recht op geen zin hebben”, krijgt hij een appje van de bevriende schrijver Karl Hermans met de vraag of hij weet waar diens dochter Sophia is. Ze is de afgelopen nacht niet thuisgekomen. En dan wordt de lezer direct op scherp gezet: Sophia komt op blote voeten, slechts gehuld in een voor haar veel te groot t-shirt van Stanley in diens huis naar beneden…

“Misschien is het beter als je straks je vader even belt, of hem in elk geval een berichtje stuurt.”

Forbes is vanaf hun eerste ontmoeting gebiologeerd door de pure schoonheid en onbevangenheid van de dan zestienjarige Sophia. Hij wil haar de hoofdrol geven in zijn nieuwe film “Terug naar huis”. Dat gebeurt ook, de gerenommeerde maar door Forbes verfoeide Nederlandse acteur Michael Bender wordt de tegenspeler van Sophia. De filmopnamen vinden plaats in Sydney (Australië). Tijdens en na de sessies krijgt Stanley velerlei denkbeelden over de uiteindelijke opzet van de film. Met argusogen ziet hij hoe Michael Bender ter plaatse flirt met zijn jeugdige tegenspeelster.

De film wordt goed ontvangen. Bij de première wordt in het verhaal haarscherp geregistreerd hoe afgunst, haat en nijd een grote rol spelen in de filmwereld. En dan volgt een wending die sommige lezers wel aan voelen komen.

Herman Koch heeft een heldere schrijfstijl. In gemakkelijke bewoordingen komen de beoogde taferelen goed tot leven. De aandachtige lezer bekruipt al snel het gevoel dat er sprake kan zijn van MeToo-achtige gebeurtenissen. Het wordt echter op geen enkele wijze duidelijk hoe de vork in de steel zit. Het verhaal verloopt vrij traag. Met soms wollige beschrijvingen betreedt de auteur regelmatig zijpaden, althans ten opzichte van de titel van het boek. Koch neemt niet alleen de filmwereld, maar ook de schrijverswereld op de hak. Hij portretteert filmproducent David Rottenberg als een oplichter die in grote weelde leeft terwijl hij viermaal failliet is gegaan. Ook uit Koch onverholen kritiek op het massatoerisme met een wonderbaarlijke tirade over onder meer de befaamde Sagrada Familia in Barcelona. Hij breekt die figuurlijk tot de grond toe af. Vele anderen (ik ook) zijn evenwel mateloos geïntrigeerd door dit onwaarschijnlijk fraaie bouwwerk.

Het boek bevat daarmee een opvallende dosis sarcasme over heilige huisjes die als elitair worden neergezet. Dat is Koch wel eigen, ook vanuit zijn andere creatieve bezigheden. En het is verfrissend, en zal vele lezers aanspreken. Het verhaal is door zijn vele uitweidingen wel wat traag geworden, maar dat stoort  niet erg. De lezer blijft tot tegen het einde van het verhaal bevangen door de vraag of hier nu wel of niet sprake is van een jong, mooi meisje dat in handen is gevallen van een op seks beluste oudere regisseur die misbruik maakt van zijn machtspositie. Onder meer de kwestie rond Harvey Weinstein roept deze gedachte gemakkelijk op. En dan is het verhaal nogal plotsklaps afgelopen. Onbeantwoorde vragen blijven, maar de titel van het boek is wel volledig behandeld.

“Een  film met Sophia” is een niet-alledaags boek met een onverwachte lading. Het is een goed en lezenswaardig boek en verdient drie stralende sterren.