Bert Wagendorp: Kalle

De prachtige non-fictieroman “Phoenix” (4*) van Bert Wagendorp was in februari 2022 het eerste deel van een (ten minste) trilogie over het leven van de journalist Abel Sikkink. Deze emigreerde in de negentiende eeuw onder dramatische omstandigheden naar de Verenigde Staten. Samen met zijn goede vriend fotograaf Kalle gaat hij aan de slag als journalist.

Het tweede deel van de reeks draagt de titel “Kalle” en verscheen op 25 april 2023. Het boek is een fraaie hardcover met netto 381 pagina’s zeer boeiend leesvoer. Bijzondere authentieke foto’s sieren de tekst. In vele voetnoten geeft de schrijver interessante aanvullende informatie over personen en gebeurtenissen.  

Het verhaal gaat verder waar deel een eindigde. Abel als oorlogsverslaggever en Kalle als oorlogsfotograaf reizen samen naar de plaats Cairo in Illinois. In die omgeving zullen naar verwachting beslissende veldslagen plaatsvinden in de inmiddels uitgebroken Amerikaanse Burgeroorlog. Het enige hotel in Cairo is overvol. De verblijfsomstandigheden zijn miserabel. Daarom huren Abel en Kalle een kamer in het bordeel Chez Pearl waar ze zich keurig gedragen.

Abel wordt verliefd op de mooie Sandra Wang, dochter van de maker van de fotowagen waarmee Kalle en hij rondreizen. Zij gaan in 1862 samenwonen in New York met Kalle als huisgenoot.

Via een ontmoeting met legerchirurg John Brinton komt Abel in contact met generaal Ulysses Grant, een belangrijke aanvoerder van de noordelijke legermacht. Dat levert een mooie ingang op voor snelle informatie ten behoeve van zijn verslaggeving voor de Herald. Veldslagen volgen elkaar op. Zo lijkt de slag om Fort Donelson een keerpunt in de oorlog te worden. De noordelijken krijgen de overhand.

De beeldende verhalen van Abel over de veldslagen oogsten veel lof bij de baas van de Herald James Gordon Bennett en het lezerspubliek. Hetzelfde geldt voor de tentoonstellingen van de foto’s van Kalle die de gruwelijkheden op realistische wijze laten zien. De toenmalige techniek was nog niet toereikend voor het afdrukken van foto’s in de krant. De aantallen slachtoffers van de veldslagen geven aan dat het ware slachtpartijen zijn. En het nietsontziende gebruik van de bajonet in blinde moordlust is weerzinwekkend. Onderweg treffen Abel en Kalle ook vreselijke taferelen aan van vermoorde gezinnen.

Als Abel en Kalle even terug zijn in New York, ontmoeten ze oude bekende Walt Whitman, de vermaarde dichter.

“Ik heb je verhalen gelezen, zei hij. Maar het dringt pas echt door wanneer ik het uit jullie mond hoor. Vreselijk is dat, helemaal voor een schrijver. Het geschreven woord legt een deken over de werkelijkheid. Die wordt gesmoord. Ik probeer ook over de oorlog te schrijven, maar de echte oorlog zal nooit in de boeken komen.”

Dan volgt de massale Slag bij Gettysburg die een belangrijke plaats zal innemen in de geschiedenisboeken. Op zeker moment is Kalle verdwenen. Abel ontdekt dat Kalle is opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Als hij zijn vriend bezoekt, blijkt deze ernstig gewond te zijn. Als Abel niet veel later samen met Walt Whitman op bezoek gaat bij Kalle, is er een ontroerende scène met de blinde receptioniste van het ziekenhuis.

Als Kalle voldoende hersteld is en naar huis komt, is de ontroering bij Abel en Sandra groot.

Buiten leek het straatrumoer weg te sterven, alsof de wereld de adem inhield bij de terugkeer van de verloren zoon. Het enige wat ik hoorde was de Shiloh-fluittoon (noot CK: bij Shiloh vielen meer dan 20.000 doden)  in mijn oor.” 

Er volgen nog diverse historisch belangwekkende gebeurtenissen in het verhaal. De indrukwekkende korte toespraak van Abraham Lincoln bij Gettysburg, de massale slachtingen van indianen zoals bij Sand Creek en de moord op Lincoln door John Wilkes Booth.

Abel is de oorlogsverslaggeving ineens beu en krijgt direct een andere post bij de krant. Intussen hoort hij belangwekkende informatie over zijn doodgewaande broertje Antonie. Een toevallige ontmoeting met een immigrantengezin uit Nederland grijpt hem ten zeerste aan. Dat gezin heeft namelijk ook als jongste kind een Antonie.

Bert Wagendorp heeft met “Kalle” een magistraal boek geschreven. Zijn stijl is soepel en vloeiend. Bert is een geweldige verteller en heeft duidelijk veel onderzoek gedaan naar de historische gebeurtenissen die de basis van het boek vormen. De Amerikaanse Burgeroorlog is een afschuwelijke periode geweest in de Amerikaanse geschiedenis. De beschrijvingen van Wagendorp zijn zeer realistisch en beeldend en gaan de verschrikkingen niet uit de weg.

Maar de sterke vriendschap tussen Abel en Kalle draagt het verhaal op waarlijk prachtige wijze. Wat zij meemaken, tart elke beschrijving, maar de auteur houdt de lezer op beschaafde en toch indringende wijze volledig in de greep.

“Kalle” is een prachtig en aangrijpend verhaal vol menselijke emoties. Naast de waanzin van de oorlog laat het de schoonheid van sterke menselijke relaties zien. Het verhaal is buitengewoon goed en verdient ten volle vijf glanzende sterren.