Sacha Bronwasser: Luister

De roman “Luister” van de Nederlandse schrijfster Sacha Bronwasser kreeg zowel in de NRC als in de Volkskrant juichende recensies met vier respectievelijk vijf sterren/ballen. Ook elders was het enthousiasme groot. Dat maakt vanzelfsprekend nieuwsgierig. Is het boek werkelijk zo goed als wordt beweerd? 

Het verhaal speelt zich in verschillende tijdsgewrichten af in Parijs. Een hoofdthema is de even mooie als eenvoudige metafoor “kijken is niet hetzelfde als zien”. Rode draad in het verhaal vormen de bezigheden van enkele au pairs bij het gezin van Philippe en Laurence Lambert. Philippe stamt uit een rijke familie. Hij heeft een merkwaardig voorspellend vermogen als het gaat over komende calamiteiten.

In 1986 is bij het gezin Lambert de zeventienjarige Duitse Eloïse Schiller als au pair werkzaam. Vader Lambert ontwikkelt van meet af aan vanuit zijn gevoel voor dreigend gevaar een obsessie voor het meisje waarin hij overigens nooit daadwerkelijk over de schreef gaat. In dat jaar zijn er diverse terreuraanslagen in Parijs. Bij een daarvan ontstaat een drama.

Drie jaar later is Marie de au pair bij het gezin Lambert waar inmiddels twee jonge zoontjes zijn. Marie vertelt haar wederwaardigheden in het verhaal aan Florence (Flo), haar lerares op de fotoacademie. Er ontstaat een bijzondere verstandhouding tussen de twee. De vraag is en blijft in hoeverre machtsverhoudingen uitgespeeld worden en tot ongewenst gedrag leiden, ook een kernthema in het boek.

“Meeuwen hangen deinend als vliegers op hun plaats in de lucht en wisselen schrille kreten uit. De wind slaat nu met natte vlagen om ons hoofd. Je tuurt naar een eiland, of is het een zandplaat, in de verte, en als je je omkeert ligt er een roze waas over je gezicht, voor het eerst zie ik dat er bloed door je stroomt. Ik vraag me af of je misschien verliefd op me bent, een gedachte zo hoogmoedig dat ik hem meteen afknijp.”

Na de nodige strubbelingen heeft Marie een onverwacht openhartig gesprek met Philippe die haar daarbij een waarschuwing meegeeft vanuit zijn vage helderziendheid. En die wordt vele jaren later werkelijkheid.

“Geluid, beeld, geur, vorm, alles valt weg. Niets houdt zijn oorspronkelijke plaats, of zal daar ooit nog naar terugkeren.”

Sacha Bronwasser heeft een mooie schrijfstijl. Ze beschrijft op treffende wijze de echte Parijse sfeer door de jaren heen. Ook het instituut au-pairmeisje wordt (voor zover ik kan beoordelen) tamelijk levensecht weergegeven. Er zijn enkele mooie metaforen in de tekst verweven. Al met al is “Luister” een lezenswaardig boek. Maar van de buitencategorie, waartoe de vijf sterren dienen, is het voor mij zeker niet. Het is een mooie sfeervolle roman waarin evenwel ook enkele onrealistische elementen huizen. De door diverse recensenten gevoelde spanning is bij mij niet ontstaan, ik wist al snel waar het naartoe ging.

“Luister” is meer dan een goed boek, doch de kwalificatie “zeer goed” haalt het niet.

Het boek krijgt drie-en-een-halve ster, de gulden middenweg tussen goed en zeer goed.