Dennis Heijn: Tegen de stroom

“Tegen de stroom” is de debuutroman van Dennis Heijn, zoon van de in september 1987 op 56-jarige leeftijd ontvoerde en vermoorde Gerrit Jan Heijn, toenmalig topman van Ahold. De naam van de dader Ferdi E. (Elsas) staat bij velen van ons nog helder op het netvlies. Dennis was toen 24 jaar.

Het boek gaat over de ontvoering van een van de kinderen van de nieuwe topman van Shell door een viertal klimaatactivisten. Zij noemen zich The Sunlight Warriors. Bedenker van het plan is de geboren Italiaan Pino die op een retraite de Nederlandse Suzanne heeft ontmoet. Inmiddels is hij met haar  getrouwd en woont met hun kinderen Luna en Pipi in Nederland. Als medewerker van het WNF is hij begaan met het klimaat in het algemeen en met de bedreiging ervan door de voortgaande exploitatie van fossiele brandstoffen door onder meer Shell in het bijzonder.

Bij deze oliegigant is Johan Dijkhuizen net aangetreden als nieuwe CEO. Hij heeft samen met Claire drie zoons, Olivier, Paul en Lucas. Als laatstgenoemde met vrienden op vakantie is in Italië, wordt hij ontvoerd door de Warriors. De achttienjarige Lucas raakt niet in paniek en blijkt over een helder verstand en een sterk overlevingsmechanisme te beschikken.

De Warriors zoeken doelbewust direct in alle openheid de publiciteit en stellen in een brief aan Shell en de media een aantal verregaande eisen aan Shell in ruil voor de vrijlating van Lucas. Een adembenemende wedloop ontstaat. Vader Johan wordt geplaagd door een groot schuldgevoel.

“Hoe je het ook wendt of keert: als hij niet bij Shell had gewerkt, was Lucas niet ontvoerd. Hij voelt zich vooral schuldig tegenover Lucas en Claire; in plaats van ze een mooi leven te geven, sleurt hij ze een nachtmerrie in.”

Bij Shell wordt koortsachtig overleg gevoerd over hoe met de situatie om te gaan. Vanwege de belangenverstrengeling wordt Johan buitenspel gezet. Vervolgens wordt een strategie ontwikkeld waarmee het bedrijf denkt de schade zoveel mogelijk te beperken.

Op boeiende en onderhoudende wijze beschrijft Dennis Heijn wat de ontvoering met de houding en de psyche van alle direct en indirect betrokkenen doet. Vastbeslotenheid, twijfels, verschillen van mening, besluitvormingsmechanismen, mededogen, internationaal politieonderzoek en nog veel meer elementen komen aan de orde. Lucas wordt door zijn ontvoerders voortdurend op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen. Na een ontluisterend krantenbericht wankelt zijn wereldbeeld.

“Toen hij dat had gelezen, was ook even door hem heen geschoten dat er dan niemand meer bij Shell was die aan zijn welzijn dacht. Maar die gedachte had hij snel weggedrukt, natuurlijk zouden ze hem niet laten stikken. Maar nu, nog geen dag later: dit!”

Na enkele onverwachte, interessante maar ook schokkende wendingen is het slot van het verhaal opnieuw verrassend.

Dennis Heijn heeft een vloeiende schrijfstijl. Met kernachtig woordgebruik zonder moeilijke woorden schetst hij in snel tempo beeldend de soms heftige gebeurtenissen. De dialogen zijn ijzersterk en gepolijst. De schrijver schakelt ook moeiteloos tussen de denkwerelden van de betrokken partijen in de ontvoering. De beschrijvingen zijn levensecht en psychologisch intrigerend. De drijfveren van klimaatactivisten spelen een belangrijke rol bij de centrale vraag in het boek, tevens ondertitel op de cover: “rechtvaardigt het doel het middel?” En wat doet een niet geplande, ongelukkige loop der gebeurtenissen met de betrokkenen?

Dit boek biedt stof tot nadenken over de vraag hoe de mensheid met de wereld en de grondstoffen moet omgaan om de toekomst veilig te stellen. De klimaatverandering is al jaren onderwerp van grote zorg, en dat zal zeker niet anders worden zolang elke volgende klimaatconferentie weer in een deceptie eindigt.

“Tegen de stroom” is een meer dan zeer goed boek en krijgt viereneenhalve duurzame ster.

 .