Boekrecensies van Charles Kuijpers

In het kader van de maand voor de filosofie 2025 schreef Tommy Wieringa het boekje “Optimisme zonder hoop”. In 81 pagina’s op vrij bescheiden formaat weet hij een uiterst boeiend betoog op te bouwen over onze al dan niet nabije toekomst. De verwachtingen van de schrijver zijn allesbehalve hooggespannen, en dat wordt vanzelfsprekend vooral veroorzaakt door de onrustbarende mondiale ontwikkelingen op velerlei vlak. Als typering ervan gebruikt Wieringa het even elegante als kenmerkende woord “afglijdingsgewenning”. Daarmee doelt hij op het menselijk vermogen te leren omgaan met de voortgaande teloorgang van de van oudsher verwachtingsvolle samenleving. Over zijn oudste dochter schrijft hij dan: “Ze is veertien, ze heeft al van jongs af aan fantasieën over het moederschap; de tranen schieten me in de ogen als ik denk aan de wereld die haar en haar kinderen te wachten staat. Een wereld waarin het recht van de sterkste doende is zich overal te laten gelden, het machtsmodel waarin de rol va...

Van de vele boeken van Philippe Claudel zijn er tot nu toe slechts twee hier besproken. Maar dat waren dan ook meesterwerken. In 2018  “ Het kleine meisje van meneer Linh ” dat in  2005 een onuitwisbare indruk achterliet. En in 2023 kwam een ander oud boek aan bod, “ Het verslag van Brodeck ” uit 2008, dat ook al buitengewoon goed was. Enige tijd daarna viel “Een Duitse fantasie” van Claudel overigens zodanig tegen dat er geen recensie volgde omdat ik het niet uitlas. Recentelijk kwam “Schemering” in beeld waarvan de eerste druk in september 2023 verscheen. De synopsis was veelbelovend. En inderdaad, ook dit blijkt een heel bijzonder boek te zijn. Het verhaal speelt zich af in een afgelegen dorpje in een onbekend Keizerrijk ergens in Midden-Europa. Functionarissen worden veelal niet met hun eigen naam maar met hun functie aangeduid. Zo zijn daar onder meer de Politieman, de Plaatsvervanger, de Commandant, de Pastoor, de Imam, de Dokter en de Burgemeester. Het schept een enigsz...

Jan Brokken is een Nederlandse non-fictieschrijver met een imposant oeuvre. Van zijn zeer vele boeken zijn tot dusverre alleen “ De vergelding ” en “ De ontdekking van Holland ” hier besproken. Beide boeken kregen het predicaat “zeer goed”. Op 3 juni 2025 verscheen “De weemoed van de reiziger”. Brokken is een kunstliefhebber en reist veel. Beide hartstochten komen in dit boek samen in veertien verhalen over kunstenaars in de breedste zin des woords in plaatsen waar de schrijver ooit neerstreek. Op de begraafplaats van het prachtige tegen de Franse Pyreneeën gelegen kustplaatsje Collioure hangt aan een grafsteen een authentieke brievenbus van de Franse posterijen. “Over het uur van de lichting gaf de brievenbus geen uitsluitsel, en in het licht van de eeuwigheid is dat ook wel te begrijpen. Haast houdt op bij het hek van het kerkhof.” De brievenbus is voor berichten van bewonderaars van de aldaar begraven dichter Antonio Machado, die anders weg zouden waaien. “De dood is een gri...

Op 4 juni 2025 verscheen “De huisarts” van Inge Spaan. Het blijkt reeds de vijfde thriller van deze schrijfster te zijn, het is de eerste die hier besproken wordt. Hij smaakt zeker naar meer. Huisarts Inez Veerbeek is na een relationele misstap gescheiden van haar man Daniël. Met haar zevenjarige zoontje Otis verhuist ze van Tiel naar het Zeeuwse (fictieve) dorpje Diepenmeer. In deze plaats neemt ze de praktijk van dokter Brouwer over die aan zijn pensioen toe is. De sympathieke jonge arts Thijs Reinders is en blijft als waarnemer aan de praktijk verbonden. In de proloog wordt mooi gedoseerde spanning opgebouwd. De in een boek altijd erg belangrijke allereerste zin zet meteen de toon. “Ze denken dat jij er iets mee te maken hebt, Inez.” De start van Inez in Diepenmeer is door familiaire omstandigheden van dokter Brouwer een week eerder dan oorspronkelijk bedoeld. Dat leidt tot druk bij de verhuizing van Inez en Otis, maar daar slaan ze zich moeiteloos doorheen. De kennismaking me...

In 2019 is hier de vijf jaar daarvoor verschenen novelle “ De zaak Collini ” van de Duitse topadvocaat Ferdinand von Schirach besproken. Die maakte destijds diepe indruk. In januari 2025 verscheen van dezelfde schrijver een bundel korte verhalen die recentelijk de aandacht trok. “Namiddagen” bevat in netto 153 pagina’s van tamelijk bescheiden formaat met prettige ruime regelafstand maar liefst zesentwintig verhalen over gevarieerde onderwerpen. Sommige zijn zeer kort met slechts één of twee pagina’s, andere zijn wat langer, maar kwalificeren nog steeds als korte verhalen. Het schrijven daarvan is echt een vak apart, Von Schirach blijkt dat ten volle te beheersen. De ik-persoon (die zomaar de schrijver zelf zou kunnen zijn, gelet op diverse details) vertelt veelal over zijn belevenissen in allerlei steden. In Taipeh gaat het over een liefdesgod, in een andere plaats is het een oude geschiedenis in een notendop over de beroemde danseres Isadora Duncan (1877-1927)  met een ijzerster...

Van oudsher heb ik (ook) een zwak voor poëzie, en wel van allerhande soort. Onschuldige versjes, diepgravende gedichten en zwaarmoedige teksten, ze spreken me bij tijd en wijle aan. Zo kwam de bundel “Er zwom een garnaal door het Kattegat” van Daan Zonderland in beeld, een fraaie hardcover met het verzamelde werk van deze bijzondere dichter. Daan Zonderland is het pseudoniem van Daniel Gerhard van der Vat (1909-1977). Hij was leraar Engels en later correspondent van De Tijd in Londen. In zijn tijd werd hij zeer bekend door zijn kolderrijmen en nonsensgedichten. De oudere garde kent soms onbewust wel enkele klassiekers van zijn hand. Die zijn alle terug te vinden in dit heerlijke boekwerkje. De veelal korte gedichtjes bieden louter ontspanning. Ze komen door het licht archaïsche taalgebruik soms wel wat oubollig over, maar dat past er helemaal bij. Een paar voorbeelden van de pure, melige humor van Zonderland: Een oude snoek zwom langzaam Bij Krimpen in de Lek. Hij was een beetje ko...

Van de hand van de gelauwerde onderzoeksjournalist Keren Blankfeld verscheen vorig jaar “Een liefde in Auschwitz”. De schrijfster is een kleindochter van vier Holocaust-overlevenden. Het verhaal is waargebeurd en heeft een enorme impact. Hoofdpersonen zijn David Wisnia (1926-2021) en Helen (roepnaam Zippi) Spitzer (1918-2018). Beiden zijn Poolse Joden en maken in de Tweede Wereldoorlog onmenselijke verschrikkingen mee. Zippi wordt op transport gesteld naar het vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau. David komt in het getto van Warschau terecht, alwaar zijn familie op voor David uiterst traumatische wijze wordt omgebracht. Ook David wordt opgepakt en naar Auschwitz afgevoerd. Het leven in dat kamp is verschrikkelijk. De beschrijving ervan is op feiten gebaseerd en bijzonder indringend. De kampleiding berust bij twee sadisten, Rudolf Höss en Johanna Langefeld. Na het overleven van diverse zeer risicovolle situaties lukt het Zippi door haar vaardigheden en met hulp van haar vriendin Katya...

In oktober 2024 verscheen “De Tindermoord” van Sébas Diekstra. Het is een indrukwekkend non-fictieverhaal over de moord in Leeuwarden op de uit Amerika afkomstige studente Mieke Oort. Sébas is als slachtofferadvocaat gespecialiseerd in het bijstaan van overlevers en nabestaanden van geweldsmisdrijven. Hij beschrijft vanuit die optiek de onthutsende wandaden van Thomas R. die de moord met een mes pleegde en tezelfdertijd door messteken een jongeman levensgevaarlijk verwondde. Mieke Oort kwam via Tinder in 2021 in contact met Thomas R. uit Leek. Al snel blijkt deze een obsessieve autist en narcist die volledige controle wil over Mieke. Hij gebruikt daartoe diverse middelen. Zij is daar niet van gediend en maakt hem van meet af aan duidelijk dat ze geen relatie met hem wil. Als Mieke hem appt “we moeten elkaar niet meer zien” en hem blokkeert, doet Thomas suïcidepogingen. Miekes moeder adviseert haar vanuit de VS om Thomas niet aan het lijntje te houden. Ze doet dat echter uit medelijde...

Vandaag verschijnt een fraai in hardcover op zakformaat vormgegeven novelle van Martine Bakker met de intrigerende titel “Silent exit”. Het is een ogenschijnlijk speels opgezet verhaal, maar het heeft diepe achtergronden. De inmiddels afgezwaaide –waarover straks iets meer- bekende actrice Suze van Olst (54) is een van de vele genodigden op een feest ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van Het Gezelschap. Inderdaad, een groep acteurs. Na een onbeduidend gesprekje met acteur Jochem Mulder wil ze al weg, en denkt na 17 minuten van aanwezigheid aan een silent exit . Maar het loopt heel anders. Ze ontwaart tussen de vele gasten een voormalige beroemdheid uit de wereld van de popmuziek. Het zien van deze Renzo Postma roept bij Suze heftige jeugdherinneringen op. Een oude bekende Daphne Vos verstoort op voorhand een contact met Renzo met een zinledige babbel. De gedachten van Suze dwalen vervolgens af naar een traumatisch gesprek van vroeger met de leiding van Het Gezelschap. ...