Ingrid Oonincx: De afrekening

Na de intrigerende thriller “Wakker” (4*) van Ingrid Oonincx uit 2023 verscheen op 23 september 2025 “De afrekening”. Dit boek verweeft een spannend verhaal met enkele actuele heftige maatschappelijke thema’s.

Rita Veldwijk werkt als conciërge op het Margrietcollege in een achterstandswijk in Tilburg. Peter van Dijk is de sympathieke directeur van de school, Bert Wagemakers is een nurkse wiskundedocent en Carmen heeft als lerares Nederlands veel oog voor de problematiek van de leerlingen.

Als Rita bezig is met een klusje in de fietsenstalling van de school, vluchten veel kinderen plotseling de school uit. Er is een schutter met een automatisch geweer de school binnengedrongen. Het is het begin van een in Nederland nog ongekende “schoolshooting”. Al snel vallen er enkele doden. Carmen loodst haar klas naar de zolder van het gebouw, doch dat gaat niet onopgemerkt. De spanning is om te snijden. Ze zoeken een uitweg.

In eerder in de tijd spelende intermezzo’s staat een zeker Danny centraal. Hij is een oud-leerling, en is van school gestuurd. Danny is een nare jongen met veel problematiek die zijn gedrag ten dele verklaart.

Rita is met enkele anderen de kelder ingevlucht, evenals Carmen vanaf de zolder. Die laatste heeft daarmee onbewust de schutter laten merken waar ze zich schuilhouden. Dat leidt tot een zeer dreigende situatie. Intussen wordt meer duidelijk over de drijfveren van de schutter. Die is door lieden met extreemrechtse denkbeelden aangezet tot zijn daad. “Nederland voor de Nederlanders” speelt daarin de hoofdrol.

Bij de interventie van het arrestatieteam wordt de schutter gedood. Er zijn diverse leerlingen en een docent omgekomen. Dan blijkt er een bijzondere band te zijn tussen een van de medewerkers van de school en de schutter. Wagemakers brengt dat in de publiciteit waardoor de betrokkene een loodzwaar stempel krijgt.

Carmen en Rita zijn beiden zwaar getraumatiseerd door de afschuwelijke gebeurtenissen. Na verloop van tijd besluiten zij samen op onderzoek uit te gaan naar de aanstichter van alle ellende. Zij komen daarin heel ver, en niet zonder zeer dramatische gevolgen.

“Blijkbaar verandert je wereldbeeld als je getuige bent geweest van de moord op mensen die je liefhebt.”

Intussen worden twee jonge meisjes, leerlingen van het Margrietcollege, ontvoerd. De dader doet vreselijke dingen met hen. Is er een verband met de schoolshooting? De ontknoping is bijzonder schokkend, er komt een sleutelfiguur in beeld wiens rol zeer onverwacht is. Jaren later vindt de afrekening plaats in Parijs.

Ingrid Oonincx heeft met “De afrekening’ een fraai verhaal gecomponeerd rond een fenomeen waarvan Nederland gelukkig nog verschoond is gebleven. Zoals bekend heeft het zich in de Verenigde Staten diverse malen voorgedaan, maar ook al in enkele Europese landen. De schrijfstijl van Ingrid is onberispelijk, helder en beeldend. Echt gruwelijke details worden niet beschreven, maar de intense spanning is voortdurend voelbaar.

De structuur is mooi; al snel is duidelijk wie de schutter is, maar daar gaat het in essentie niet om. De boodschap zit in de wijze waarop weerzinwekkende denkbeelden en gedragspatronen mensen kunnen aanzetten tot afschuwelijke daden die dan ook nog in bepaalde kringen worden verheerlijkt. Doodeng. Helaas zijn ze allesbehalve fictief. In het zeer lezenswaardige hoofdstuk “Verantwoording” geeft Oonincx een zeer aansprekend en herkenbaar beeld van de zorgelijke toestand in de wereld. Zij eindigt als volgt:

“Ik maak me geen illusies over dat dit boek een schietpartij kan voorkomen, maar inzicht in hoe de mechanismes werken en hoe het zou kunnen gebeuren, draagt misschien toch bij aan de signalering van mogelijke probleemsituaties.”

Een mooie gedachte die alle steun verdient. Maar veel van dit soort ellende speelt zich in het voortraject af in het diep verborgene, wat signalering zeer moeilijk maakt.

“De afrekening” is een ijzersterk verhaal met enkele belangrijke thema’s. Wel zijn enkele elementen en gebeurtenissen wat onwaarschijnlijk. Maar vooruit, een thriller is fictie en daarin kan en mag het realiteitsgehalte soms even onder druk staan.

Het boek is zeer goed en krijgt vier sterren.