Christien Brinkgreve: Beladen huis

Christien Brinkgreve is emeritus-hoogleraar sociologie. In haar begin 2025 verschenen boek “Beladen huis” geeft zij een openhartig en indringend beeld van haar huwelijk met Arend Jan Heerma van Voss, in het boek consequent aangeduid met alleen “A”.

Ten tijde van haar ontmoeting met A is hij getrouwd en vader van twee dochters. Tot haar verbazing neemt hij bij een gezamenlijke wandeling het initiatief.  

“Ik had weinig in te brengen en vond dat wel prettig, zijn overwicht nam me ook iets uit handen. We liepen langs hoge bomen, en vrij onverwacht kuste hij me. Ik was verbouwereerd, hij was getrouwd.”

A verlaat zijn echtgenote en gaat bij Christien wonen in het huis dat haar zo lief is. Al snel dringt A erop aan de woning te verkopen en te verhuizen naar een groter pand. Ze biedt enkele jaren weerstand aan dat verzoek en doet het dan toch, met veel spijt.

“Ik was onteigend, en nog verontrustender: dat had ik laten gebeuren. Ik heb me hier nooit helemaal overheen kunnen zetten, het verlies van dit huis, voel opnieuw de ontzetting dat ik me dat heb laten ontnemen.”

Met A krijgt Christien twee zoons, de bekende schrijvers Thomas en Daan Heerma van Voss. Het huwelijk is niet bepaald gelukkig. De relatie wordt steeds moeizamer.

“Hoeveel we ook in de organisatie van het dagelijks leven met kinderen op elkaar aangewezen waren, de afstand tussen ons werd groter.”

Zoals Brinkgreve schrijft, geeft de druk van het zijn van werkende moeder beperkingen aan beide kanten. Uit het verhaal blijkt, hoe integer ook beschreven, dat A geen gemakkelijk mens is. Hij is soms beminnelijk, maar vaak somber, dominant en opvliegend. Over haar gesprek met een goede vriendin zegt de schrijfster:

“Ik wou niet te veel zeggen, maar mijn gezicht sprak boekdelen, waarop ze zei: ‘Het ergste is dat hij de liefde van anderen niet kan voelen.’ Ik was getroffen door haar woorden, zo had ik het nog niet gezien, en ik besefte dat het waar was.”

A probeert steeds om Christien klein te houden, gevoed door een ouderwetse patriarchale instelling. Daarop terugkijkend overweegt de schrijfster aldus.

“Overal zie ik dit patroon opduiken: hoe vrouwen inschikken, gericht zijn op het voorzien in de verlangens en behoeften van hun mannen en het gezin, ik zie het aanpassen, het faciliteren, het ruimte geven die je zelf niet opeist, het uitleggen, het zich moeten verdedigen, het de ander de veren laten plukken van gezamenlijk werk.”

Dan wordt A ongeneeslijk ziek, hij lijdt aan uitgezaaide leverkanker. Tijdens zijn ziekbed thuis probeert Christien inhoudelijk met hem te praten over hun huwelijk, wat moeizaam gaat.

“Ik had gehoopt dat je je na je proefschrift helemaal aan mij zou wijden. ….. En toen kregen we ook nog kinderen, en met kinderen ben je je vrouw kwijt.”

De kern van zijn moeizame levenshouding wordt gezocht in een jeugdtrauma. A’s oudere zusje Dokie verongelukt op zevenjarige leeftijd, en die dramatische gebeurtenis zou A nooit hebben verwerkt. Hij was toen pas drie!

Christien Brinkgreve heeft een indrukwekkend boek geschreven. In een voor een echte wetenschapper verrassend heldere en soepele schrijfstijl vertelt ze een levensverhaal dat vele vragen oproept. De belangrijkste is waarom het huwelijk zo lang heeft standgehouden, terwijl man en vrouw zich vrijwel volledig toelegden op hun eigen werk en verder nogal langs elkaar heen leefden. Die vraag wordt beantwoord met de opmerking dat ze ondanks alles ook van hem hield.

Het verhaal biedt voer voor psychologische analyses over de gang van zaken. Die mogen anderen maken. Het schrijven van dit boek na het overlijden van A is tot op zekere hoogte een waagstuk, niet alleen ten opzichte van zijn nagedachtenis, maar ook tegenover de kinderen uit zijn beide huwelijken. Het zal in vele kringen gespreksstof opleveren.

“Beladen huis” is een indrukwekkend én onthutsend epos over een bijzondere relatie. Het is een zeer goed boek en krijgt vier sterren.