Bert Wagendorp: Paris

Na “Phoenix” (2022; 4*) en “Kalle” (2023; 5*) verscheen in november 2024 het derde deel in de serie van Bert Wagendorp over de memoires van Abel Sikkink. Het is wederom een fraai uitgevoerde hardcover en draagt de titel “Paris”.

Gelet op de voorgeschiedenis is direct duidelijk dat het niet over de zoon van koning Priamos van Troje gaat, maar over de stad Parijs. In 1867 ondernemen Abel, zijn partner Sandra en zijn boezemvriend Kalle met het schip “Quaker City” vanuit New York een langdurige excursie waarbij het schip vele plaatsen in Noord-Afrika en Europa zal aandoen. Het lijkt op een voorloper van de heden ten dage in zwang zijnde cruises. Na de excursie zullen de drie met de trein naar Parijs gaan waar Abel correspondent voor de New York Herald wordt.

Nadat ze zijn uitgezwaaid door onder meer de dichter Walt Whitman ontmoeten ze op de boot interessante mensen, zoals Mark Twain. Als de bootreis al snel wordt geteisterd door slecht weer, wil Sandra niet langer varen, maar de reis afbreken en rechtstreeks naar Parijs. Na aankomst aldaar betrekken Abel en Sandra een appartement aan de Rue de Furstemberg. Parijs is in die tijd het centrum van de wereld, niet alleen door de Wereldtentoonstelling maar ook door het mondaine en kunstzinnige leven.

Abel ontmoet de journalist Henry Vizetelly die hem wegwijs maakt in Parijs en hem ook waarschuwt voor de geheime politie van de Sûreté. Dit verlengstuk van de machthebbers vormt voor iedere andersdenkende een gevaar. Over zijn eigen werk doet Vizetelly de volgende uitspraak op de vraag van Abel of hij van zijn werk niet ongelukkig wordt.

“Niet in het minst! Ik verdien mijn geld met het noteren van mijn onzekerheid. En misschien schrijf ik het allemaal nog eens op in dikke boeken. Maar dat zien we later wel weer.”

Vanuit Parijs gaan de drie voor een korte trip naar de geboorteplaats van Abel en Kalle, Winterswijk. Abel geeft daar enkele lezingen over zijn beleving van en belevenissen in de Amerikaanse Burgeroorlog. Als Abel en Sandra terug zijn in Parijs –Kalle gaat weer naar de VS- komt Abel in contact met de anarchistische feministe Louise Michel die later in de stad een belangrijke rol zal spelen. Sandra stort zich vanuit haar interesse op de toneelwereld.

Zij ontmoet daarbij vele mensen, onder wie de directeur van het theater Odéon Charles de Chilly en de befaamde betoverende actrice Sarah Bernhardt. Zij staat pas aan het begin van haar carrière, maar heeft een onweerstaanbaar aura. Bovendien blijkt ze zeer toegankelijk.

Bij een bezoek van de eigenaar van de New York Herald aan Parijs spreekt Abel onder meer met de ontdekkingsreiziger Stanley, bekend van de legendarische uitspraak: “Doctor Livingstone, I presume.” Inmiddels is Sandra zwanger en treden Abel en zij in het huwelijk. Hun liefde wordt bekroond met een zoon die de naam Antonie krijgt. Die naam droeg ook het verloren gewaande broertje van Abel (zie “Phioenix”).

Op 2 augustus 1870 breekt de Frans-Duitse oorlog uit. Het Pruisen van Von Bismarck is voortdurend aan de winnende hand en belegert Parijs op meedogenloze wijze. Kalle is daar weer en gaat samen met Abel korte tijd naar het front voor oorlogsverslaggeving. Tijdens het beleg van Parijs ontstaat daar een vreselijke situatie. Hongersnood waart door de stad, het Odéon wordt een kommervol ziekenhuis waar Sarah Bernhardt op fraaie wijze haar menslievende zijde toont.

De ellende wordt nog groter als het proletariaat van Parijs in opstand komt. Die leidt tot enorme slachtpartijen.

“ “De dood stelt hier niets meer voor”, zei Kalle. “Hij is goedkoop en wordt gratis uitgedeeld.” “

Na de publicatie in de New York Herald van een weerzinwekkend stuk over Parijs door een onbekende collega van Abel neemt hij woedend ontslag bij “zijn” krant.

Over de prachtige schrijfstijl van Bert Wagendorp is op deze blog meermalen de loftrompet gestoken. Zie de eerdere recensies. “Paris” is een indringend verhaal over de omstandigheden in vooral Parijs rond 1870. Het boeit van de eerste tot en met de laatste bladzijde. Vele authentieke foto’s sieren mooi gedoseerd de bladzijden en interessante voetnoten geven meer toelichting op personen en gebeurtenissen. Je hoeft die noten niet te lezen om het verhaal goed te kunnen volgen, maar ze bieden mooie verdieping.

“Paris” lijkt het sluitstuk van de oorspronkelijk aangekondigde trilogie. De slotzin van het boek maakt het niet al te gewaagd te veronderstellen dat het op zijn minst een tetralogie gaat worden. En dat is een aantrekkelijk perspectief. De drie boeken tot nu toe staan immers als een huis.

“Paris” is buitengewoon goed en krijgt vijf “étoiles brillantes”.