Carmen Korn: De tijden veranderen

 De Duitse schrijfster Carmen Korn schreef de trilogie “De nieuwe tijd” over het familieleven van vier vrouwen. Het verhaal met de vriendinnen Henny Unger-Gudhusen, Lina Peters, Ida Yan-Bunge en Käthe Odefrey-Laboe beslaat het overgrote deel van de twintigste eeuw. In Duitsland was het een onverbiddelijke bestseller.

Het op 18 mei 2021 verschenen derde deel “De tijden veranderen” blijkt uitstekend te lezen zonder voorkennis uit de eerste twee delen “Dochters van een nieuwe tijd” en “Tijd om opnieuw te beginnen”, zo bleek mij toen Uitgeverij Signatuur (een imprint van A.W. Bruna) het boek ter lezing aanbood. Een boeiende leeservaring van 486 pagina’s volgde.

Het boek begint in 1970 bij de zeventigste verjaardag van Henny. Vanaf dat moment ontrollen zich de familiegeschiedenissen van de vier vrouwen verder. Ze lopen door tot de wisseling van de eeuw en het millennium. Een bont palet van gebeurtenissen in de gezinnen en relaties wordt afgewisseld met veelal korte beschrijvingen of signaleringen van belangrijke wereldgebeurtenissen, voornamelijk maar niet alleen vanuit Duits perspectief. Zo is er onder meer aandacht voor de beruchte Baader-Meinhofgroep annex de Rote Armee Fraktion, de Vietnamoorlog, de vliegtuigkaping in 1977 eindigend in Mogadishu, de opkomst van aids, de val van de Berlijnse muur in 1989 en de moderne toepassingen van de dna-test.

De gebeurtenissen in de diverse familiekringen zijn groot in aantal. De lezer ziet vele aspecten van het menselijk leven aan zich voorbijtrekken. Ze zijn ingebed in intrigerende relaties van mensen met allerhande beroepen en bezigheden. Daar hier in detail over schrijven, zou het latere leesplezier enigszins kunnen bederven. Maar er gebeurt van alles: zwangerschappen, vaderschapstest, ongelukken waarbij de toekomst van de betrokkene drastisch verandert, zelfdoding na een vreselijke diagnose, deelname aan de RAF, en nog veel meer.

Aan het einde van het verhaal vinden er tragische persoonlijke gebeurtenissen plaats die deels als vanzelfsprekend te maken hebben met de hoge leeftijd van de oudste generatie in het boek. Henny is uiteindelijk 99 jaar als de eeuw- annex millenniumwisseling plaatsvindt.

“Om acht uur verzamelden ze zich allemaal rond Katja’s grote tafel op deze laatste avond van het jaar. Van deze eeuw. Van het millennium. Henny zat aan het hoofd van de tafel en keek hen een voor een aan toen ze haar glas hief. Marieke, Thies, Klaus, Alex, Katja, Jon, Caroline, Henriëtte, Konstantin en Jantje, Ruth, Stefan, Florentine, Robert, Etta, Lorenz, Tamara, Fred. Klara lag in haar kinderwagen te slapen, maar met haar erbij waren ze met zijn twintigen. Een grote familie. Zaten de doden niet ook nog op de tweede rij toe te kijken?” 

Carmen Korn heeft een vloeiende schrijfstijl. Met kernachtige, krachtige taal zonder opsmuk schetst zij alras een levendig en boeiend beeld van de levens in al hun facetten van de vier vriendinnen. Zij verzamelen in de loop van de jaren een fikse hoeveelheid mensen om zich heen, elk met eigen zegeningen en problemen. Het boek opent met een handzaam register van de belangrijkste personages. Dat is geen overbodige luxe, de lezer voelt in het begin regelmatig behoefte dat even te raadplegen. Gaandeweg wordt dat voor de aandachtige lezer steeds minder. De personages zijn stuk voor stuk aansprekend, waardoor het verhaal zich in al zijn schakeringen steeds meer nestelt in het geheugen van de lezer.

“De tijden veranderen” is een prachtige roman over het wel en wee van vier vrouwen in een periode van dertig jaar. Vele maatschappelijke en persoonlijke thema’s zijn op fraaie wijze verweven in een voortdurend boeiend relaas. Er is alle aanleiding te gaan verlangen naar de twee voorafgaande delen.

Het boek is uitstekend geredigeerd, het verhaal is zeer goed. “De tijden veranderen” krijgt vier stralende sterren.