Lex Paleaux: Liften naar de hemel

Met zijn op 19 februari 2025 verschenen roman “Liften naar de hemel” won Lex Paleaux (1977) de Boekhandelsprijs 2025. Die prijs is bestemd voor een Nederlandstalig boek dat in de ogen van de boekverkopers in Nederland meer aandacht verdient. Blijkens het persbericht is het boek bijna volledig op het leven van de auteur gebaseerd.

De zestienjarige Quintin dreigt na zijn ontslag uit een jeugdinrichting opnieuw op een fout spoor te belanden. Zijn ouders sturen hem in het kader van een heroriëntering op zijn leven naar een pleeggezin in Canada. Na enkele kortstondige ontmoetingen in de vliegtuigen onderweg komt hij in het kinderrijke, maar liefdeloze gastgezin van de familie Decker terecht. Vader Decker is een ware dictator die het gezin met harde hand regeert met de Bijbel in de hand. De man blijkt overigens ook nog een opmerkelijke geheel andere interesse te hebben.

Moeder Decker is wel vriendelijk, doch heeft in huis niets in te brengen. Alleen met de driejarige Ruth heeft Quintin een goed en grappig contact. Al snel wordt het nog erger als Decker gebiedt dat Quintin doordeweeks gaat werken en verblijven op de vijftig mijl verderop gelegen gigantische boerderij van Fletcher. Die kent hij van de kerkelijke gemeente. Fletcher is een ware slavendrijver die op hardvochtige wijze gebruikmaakt van Quintin als goedkope arbeidskracht. Quintin moet bijna onmenselijk hard werken en krijgt niet zelden onaangename klussen te doen met de boerderijdieren.

“Ik leg alles één keer uit, want een tweede uitleg betekent dat je de eerste keer niet hebt geluisterd.”

Fletcher is een bijzonder nare man die niets nalaat om Quintin tot uiterste krachtsinspanning te dwingen. Zo laat hij hem lopend het bouwland met insecticide besproeien, wat de jongen tot de volgende overpeinzing brengt.

“Dat zou stukken sneller gaan met de tractor, maar volgens Fletcher was het goed voor mijn geest om intensief bezig te zijn.”

Aan het eind van elke week brengt de wél aardige mevrouw Fletcher hem naar het busstation, vanwaar hij naar het gezin Decker teruggaat. Quintin sluit bijzondere vriendschappen. Met een oude Indiaan die bij het busstation zit te bedelen, met een kalfje op de boerderij. De Indiaan is een wijs man en zegt op Quintins verhaal over de boosheid van Fletcher het volgende.

“Ik zou proberen je er niet te veel van aan te trekken, jij bent niet een mens voor iedereen. Degenen die wel van je houden zijn de enigen die ertoe doen. Die moet je beschermen.”

Quintin raakt bevriend met Mike, de zoon van dominee Bauer. Het belang en de diepgang van en de ontwikkelingen in die vriendschap worden haarfijn beschreven.

Op een gegeven moment heeft Quintin schoon genoeg van het werk op de boerderij en ook van het verblijf bij het gezin Decker. Het afscheid is (ont)roerend. Terug in Nederland gaat Quintin studeren in Groningen, doch de start daarvan is weer allesbehalve vlekkeloos. Dat komt mede door een zeer aangrijpende gebeurtenis.

De schrijfstijl van Lex Paleaux is vloeiend en beeldend. Schijnbaar moeiteloos rijgt hij de zeer diverse taferelen aaneen met veel aandacht voor de psychologische kenmerken van de belangrijkste personages. De moeilijke omstandigheden voor Quintin in Canada roepen vrijwel meteen mededogen op. Het verhaal is gemakkelijk leesbaar omdat er niet te veel terugblikken en andere hinkstapsprongen worden gebezigd. In het begin bekruipt de lezer het gevoel dat het werk op de boerderij wel érg gedetailleerd én ruw wordt weergegeven, maar gaandeweg blijkt die stijl beslist functioneel te zijn. Opvallend is dat de beide toch wel zeer onaangename personen Decker en Fletcher een welwillende, aardige echtgenote hebben. Tja, in het leven is niets onmogelijk, en in boeken zeker niet.

“Liften naar de hemel” is een zeer goed boek en krijgt vier onbarmhartige sterren. Daarbij zij aangetekend dat wellicht sommige lezers door bepaalde aspecten minder gecharmeerd zullen zijn van het verhaal.