Jonas Jonasson: De profeet en de idioot

De Zweedse auteur Jonas Jonasson brak in 2011 direct door met zijn debuutroman “De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween”. Daarmee werd hij de grondlegger van een nieuw genre. In zijn boeken wordt verregaande, soms ook melige humor gecombineerd met maatschappijkritiek. Ik las dit boek met veel genoegen, maar ver voordat ik recensies ging schrijven. Het was in mijn huidige herinnering destijds op zijn minst een viersterrenboek.

Daarna kwamen “De zonderlinge avonturen van het geniale bommenmeisje”(2013), “Gangster Anders en zijn vrienden (en een enkele vijand)” (2015) en “De 100-jarige man die terugkwam om de wereld te redden” (2018). Dat waren stuk voor stuk heerlijke boeken. Het in 2020 verschenen “Zoete Zoete Wraak bv” is mij ontgaan.

Op 15 november 2022 verscheen de nieuwe roman van Jonasson “De profeet en de idioot”. Wederom is het een absurdistisch verhaal waar deze auteur patent op heeft. Het draait om een viertal wel héél verschillende hoofdpersonen en speelt in 2011. Allereerst zijn er de broers Fredrik en Johan Löwenhult. Fredrik is een veelbelovende diplomaat, althans dat vindt hij zelf. Hij woont aanvankelijk samen met Johan in een gigantisch appartement in de duurste straat van Stockholm. Fredrik kleineert zijn broer voortdurend en noemt hem de idioot. Als Fredrik gaat werken op de Zweedse ambassade in Rome, verkoopt hij het appartement en licht daarbij zijn broer op grove wijze op. De goedgelovige en zeer eenzijdig ontwikkelde Johan is een briljante kok, maar is verder de onbenulligheid zelve. Fredrik koopt voor Johan een camper en maakt hem wijs dat die zijn aandeel in de opbrengst van het appartement weerspiegelt.

Op een wel zeer bijzondere wijze ontmoet Johan op 26 augustus 2011 de autodidactische astrofysicus Petra Rocklund. Zij heeft met een uitgebreid stelsel wiskundige vergelijkingen berekend dat de wereld op 7 september 2011 zal vergaan en is daarmee de profeet. Door een speciale wereldwijde natuurramp zal iedereen die dag door bevriezing sterven.

Petra en Johan blijven bij elkaar en krijgen gezelschap van de 75-jarige Astrid uit Dödersjö. Gedrieën besluiten zij met de camper naar Rome te reizen om Fredrik aldaar de les te lezen voor zijn verwerpelijke gedrag jegens zijn broer. Het wordt een doldwaze trip. Dan komen enkele grootheden ten tonele, zoals Gorbatsjov, Aleksandr Kovaltsjoek, Ban Ki-moon en Obama.

Als ons drietal in Rome arriveert, worden zij uitgenodigd op een diplomatieke borrel in de Zweedse ambassade. Daar zijn ook Ban Ki-moon en Obama aanwezig. Johan legt probleemloos contact met Obama die voor de idioot heel toegankelijk blijkt. Dat leidt tot lastige gevolgen voor diplomaat Fredrik.

Johan vervult een glansrol in het verhaal. Hij kookt fantastische maaltijden voor zijn reisgenoten in de camper. En hij staat garant voor de meest lachwekkende uitspraken.

“Iedereen kan een fout maken”, zei Johan, die wist waar hij het over had.

Op wonderbaarlijke wijze belanden de drie in het Afrikaanse ministaatje De Condoren, een eilandje in de Indische Oceaan. Ook daar beleven zij bijzondere en uiteindelijk hachelijke avonturen. President Aleko van dat landje is een dictator en een notoire dwarsligger die de andere landen van de Afrikaanse Unie ergert. Het verschijnsel topconferentie wordt in het verhaal meesterlijk op de hak genomen. Een gigantisch financieel schandaal door corruptie maakt Aleko en de drie vrienden de grond van de Condoren te heet onder de voeten. Met behulp van Västerbotten-kaas eindigt het boek met een fraai slotakkoord in de Verenigde Staten.

De auteur heeft een werkelijk uniek genre ontwikkeld. Zijn pen zit boordevol humor en voortreffelijk lopende zinnen. Daarin weet hij amusante baarlijke nonsens soms bijna onmerkbaar te vermengen met serieuze thema’s. Tussen de geweldig ontspannende humor ontwaart de oplettende lezer onderwerpen als corruptie, machtswellust, gebrek aan respect, slechte familieverhoudingen, politieke en financiële schandalen, grootschalige oplichting en schimmige handelwijze van banken.

“De profeet en de idioot” garandeert met zijn netto 392 pagina’s vele uren van absolute ontspanning. Je moet wél van melige en absurdistische humor houden, maar dan is het ook een verademing in deze sombere tijden vol polarisatie en andere ellende.

Jonas Jonasson heeft zichzelf zo mogelijk nog overtroffen en krijgt voor dit boek vijf glanzende sterren.