R.J. Ellory: De derde kogel

De Britse schrijver Roger Jon Ellory heeft een indrukwekkende staat van dienst. Hij schreef een fiks aantal thrillers van hoge kwaliteit. Na “Een stil geloof in engelen” (2007) en “Een mooie dag om te sterven” (2009) kwam pas in 2021 zijn meest recente boek “Een teken van leven” (4*) bij mij aan bod. Zijn voorlaatste, nu aan de orde, lag toen nog op de plank.

President John F. Kennedy van de Verenigde Staten werd op 22 november 1963 tijdens een rijtoer door Dallas vermoord door een sluipschutter, Lee Harvey Oswald. Die werd op zijn beurt kort daarna voor het oog van de camera’s doodgeschoten door nachtclubeigenaar Jack Ruby. De wereld was in rep en roer, ik weet het nog goed, ook al was ik toen pas elf jaar. De diepere achtergronden van de moord zijn vervolgens nooit volledig duidelijk geworden.

Ellory heeft met “De derde kogel” (2019) een fictief verhaal rond deze gebeurtenis geschapen. Het begint op 23 november 1963, de dag na de aanslag dus. Twee mannen treffen in het Texaans Boekmagazijn in Elm Street, Dallas, een ongebruikte kogel aan. Het is de plek waar Oswald de dag ervoor zijn plan om de president te doden wilde uitvoeren. In het verhaal van dit boek is dat echter niet gelukt. De reden daarvan wordt pas veel later onthuld, en is een wel heel bijzondere.

Dan verplaatst de scène zich naar een hotelkamer op 3 juli 1969, waar JFK een van zijn vele buitenechtelijke affaires beleeft met een jonge vrouw. Duidelijk wordt dan ook dat Jackie Kennedy haar man haat vanwege zijn vele escapades en zijn onverteerbare arrogantie.

Rond die tijd wordt de hoofdpersoon van het verhaal, de persfotograaf Mitchell Newman, gebeld door Alice, de moeder van zijn ex-verloofde. Zij vertelt hem dat haar dochter Jean Boyd zelfmoord heeft gepleegd. Mitch is overweldigd door verdriet, ook vanwege zijn verleden met Jean. Als jonge studenten waren ze smoorverliefd op elkaar. Mitch wilde per se naar Korea voor het maken van een oorlogsreportage. Daarmee hoopte hij snel beroemd te worden. Jean was er fel op tegen, maar Mitch zette door en verloor daarmee zijn geliefde. Zijn brieven uit Korea werden door haar niet beantwoord. Als Mitch getraumatiseerd terugkeert uit Korea, wil Jean niets meer van hem weten.

Het bericht over haar zelfmoord obsedeert Mitch. Hij gelooft niet dat zij de hand aan zichzelf heeft geslagen. Er moet meer aan de hand zijn geweest. Jean was journaliste voor een krant en was in het kader van een onderzoek naar de handel en wandel van de president en de overheid in Dallas op 22 november 1963. Mitch gaat gedreven op zoek naar de waarheid en toont daarbij een ongelooflijke vasthoudendheid. Hij stuit op veelzeggende onwil bij overheidsdienaren. Mitch ontdekt de vreselijke waarheid door een nooit verstuurde brief van Jean. De definitieve climax en de niet geheel onverwachte ontknoping volgen bij de partijconventie van de Democraten in Atlantic City.

Ellory heeft een voortreffelijke schrijfstijl. Hij bouwt zijn verhalen langzaam, welhaast traag, maar uiterst gedegen op. Het thema van dit boek is de vraag wat er had kunnen gebeuren met het presidentschap van Kennedy als de aanslag in Dallas niet zou hebben plaatsgevonden. Rondom dat gegeven spint hij een ragfijn verhaal met een typisch Amerikaanse sfeer. De lezer waant zich te midden van de gebeurtenissen en voelt de voortdurende lichte onderhuidse spanning. Opvallend is ook dat JFK keihard en meedogenloos van zijn charismatische voetstuk wordt neergehaald. Het geschetste beeld van Kennedy verschilt enorm van het aura waarmee hij in de geschiedenis is omgeven. En de praktijken van de geheime dienst van de VS liegen er ook bepaaldelijk niet om. De onthulling van de plot is deels niet onverwacht, doch bevat ook een fraaie verrassing.

“De derde kogel” is een geslaagd, intrigerend verhaal. Het boek is zeer goed en verdient vier flonkerende sterren.