Frank Krake: De laatste getuige

In de nacht van 2 op 3 mei 2018 overleed Wim Aloserij op 94-jarige leeftijd in Hamburg. Hij was daar om een krans te leggen bij het monument voor de scheepsramp met de Cap Arcona aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Aloserij is de man wiens aangrijpende levensverhaal door Frank Krake is opgetekend in het boek “De laatste getuige”. De ondertitel van dit in april 2018 verschenen boek luidt “De man die drie concentratiekampen en een grote scheepsramp overleefde”.

Het verhaal begint in 1932 met een indruk van de niet gemakkelijke jeugd van Wim. Zijn biologische vader Wijmans is kort voor de geboorte van Wim overleden. Zijn stiefvader Hendrik Aloserij is aan de drank en terroriseert het gezin. In die tijd leert Wim al zo “onzichtbaar” mogelijk te zijn, en dat zal hem later helpen de komende verschrikkingen te doorstaan.

Wim gaat aan het werk als hulp van slager Adolfs.

Niet lang daarna bereikt de Tweede Wereldoorlog ook Nederland. Tot ontstemming van slager Adolfs wordt Wim opgeroepen voor de Arbeitseinsatz. Hij komt in Braunschweig terecht waar het hem aanvankelijk redelijk vergaat. Doch na verloop van tijd vlucht hij terug naar Nederland en duikt onder in West-Friesland (de streek in Noord-Holland).

Nadat hij door de beruchte Landwachters is ontdekt en opgepakt, komt Wim achtereenvolgens in de concentratiekampen Kamp Amersfoort, Neuengamme, Husum-Schwesing en nogmaals Neuengamme terecht. De ontberingen en het grenzeloze sadisme van de SS-ers, Kapo’s en Vorarbeiter aldaar zijn onbeschrijflijk.

Tóch heeft Frank Krake de gebeurtenissen op indringende, maar heldere en integere wijze beschreven. De vreselijke dramatiek is voortdurend voelbaar voor de lezer. Details, ook gruwelijke, worden niet geschuwd maar het gevoel blijft dat er niet wordt overdreven in de beschrijvingen. Het wás gewoonweg zo verschrikkelijk en weerzinwekkend.

“Hij vertelde er niet bij waarheen en hoe, maar Wim had allang begrepen dat er maar twee manieren waren om het kamp te verlaten: met de trein of via de schoorsteen.” (blz. 159)

Op wonderbaarlijke wijze weet Wim Aloserij te overleven in de voortdurend onmenselijke omstandigheden. Vlak voor het eind van de oorlog begint een nieuwe misdadige bezigheid van de nazi’s: het uitwissen van sporen van hun afschuwelijke daden. Alle gevangenen van kamp Neuengamme worden gedeporteerd en onder erbarmelijke omstandigheden ondergebracht op schepen in de Lübeckse Bocht. Wim komt eerst op een vrachtschip terecht en vervolgens op een luxe cruiseschip, de Cap Arcona. 

Door een enorme vergissing in de communicatie bij de Engelse RAF wordt dat schip door gevechtsvliegtuigen naar de kelder gejaagd. Het overgrote deel van de gevangenen komt om maar Wim heeft wederom een engelbewaarder en overleeft deze hel.

De epiloog van het verhaal speelt zich af in 1959. Daarin komt een ontroerend voorbeeld van de vergevingsgezindheid van Aloserij aan bod. Hij zegt daar, nadat hij een Duits gezin verregaande hulp heeft geboden in hun benarde omstandigheden:

“Zo heeft God het gewild toen hij de wereld schiep … Je bent hier op aarde om elkaar lief te hebben en voort te helpen. Niet om elkaar te haten.”

Als je zoiets kunt, moet je wel een prachtig mens zijn, een voorbeeld voor iedereen.

Frank Krake heeft met dit boek samen met Wim Aloserij een monument geschapen van blijvende betekenis voor de geschiedschrijving. Het verhaal geeft op indringende wijze de verschrikkingen van de concentratiekampen in WO II weer en is verplichte leeskost voor allen die kennis moeten hebben van de gebeurtenissen die ons de vrijheid hebben gebracht waarin we nu leven.

Het verhaal is vloeiend geschreven en gemakkelijk leesbaar. Wél roept het bij de lezer een niet aflatende stroom van emoties op, daar moet je tegen kunnen. Maar dat werkt ook louterend: het veel gebruikte cliché “nooit weer” nestelt zich muurvast in de gedachten.

“De laatste getuige” is fraai uitgevoerd in ruime druk met authentieke foto’s uit deze zwarte periode in onze geschiedenis.

Sterren uitdelen aan zo’n boek is niet echt opportuun. Het is gewoonweg een meesterwerk dat iedereen móet lezen!

Wim Aloserij blijft op je netvlies staan als een dappere man met een onbaatzuchtige liefde voor de medemens. Een grenzeloos positief mens die wonderbaarlijk genoeg geen haat en cynisme ontwikkelde.

Een vaak gebruikte uitdrukking heeft na zijn overlijden een welhaast magische betekenis gekregen: moge hij rusten in VREDE.

En aan Frank Krake: veel dank voor het schrijven van dit prachtige boek.