Frank Westerman: Een woord een woord

In zijn boek “Een woord een woord” zoekt Frank Westerman naar antwoorden op enkele vragen die al decennia, maar nu meer dan ooit, van belang zijn. Het gaat om de wijze van omgaan door de samenleving met terroristen die gijzeling als wapen hanteren. Westerman stelt de volgende vragen centraal:

Wat kan een redenaar uitrichten tegen een moordenaar?

Kunnen woorden opgewassen zijn tegen kogels?

Wat voor woorden?

In de benadering van gijzelnemers zijn internationaal twee uitersten te onderscheiden. Enerzijds is er het principe van de staat die niet onderhandelt en vrijwel meteen tot militaire actie overgaat om de gijzeling te beëindigen; dat leidt veelal tot een fors aantal slachtoffers zoals bijvoorbeeld bij de gijzelingen door Tsjetsjenen in Moskou en Beslan, waar vele honderden het leven lieten. Anderzijds is er de staat die zo lang mogelijk tracht te onderhandelen met gijzelnemers met de bedoeling hen uiteindelijk te bewegen hun actie op te geven.

Nederland heeft aanvankelijk die laatste handelwijze gekozen bij de treinkapingen door Molukkers bij Wijster (1975) en De Punt (1977) en de gijzeling van de kinderen en onderwijzers van de lagere school in Bovensmilde (1977). Doordat de kapers vastberaden en nietsontziend waren, vielen bij de treinkapingen toch diverse onschuldige slachtoffers. Bij de ouderen onder ons staan de beelden nog op het netvlies.

Opnieuw actueel is de keiharde wijze waarop uiteindelijk de treinkaping bij De Punt werd beëindigd door grootscheeps gewelddadig ingrijpen van het leger toen bleek dat elke verdere poging tot onderhandeling door de uiterst bedreven onderhandelaars Mulder en Havinga gedoemd was te mislukken. Op dit moment loopt er een gerechtelijke procedure over de vraag in hoeverre de mariniers bij de bestorming van de trein te ver zijn gegaan bij het doden van twee van de kapers. Het gaat om de leider van de kapers Max Papilaya en de enige vrouwelijke kaper Hansina Uktolseja. Volgens de advocate van de nabestaanden Liesbeth Zegveld was sprake van een kille executie en niet van een gevechtshandeling.

De kwestie is uitermate beladen. Het is geenszins uitgesloten dat de Molukse gemeenschap nog steeds een kruitvat is. Naar verluidt worden enkele betrokken mariniers bedreigd. We kunnen slechts hopen dat de lont niet aangestoken wordt anders dan met het woord.

Frank Westerman zoekt in een uiterst boeiend en gemakkelijk toegankelijk  betoog naar antwoorden op de hierboven weergegeven vragen. Uitgebreid gedocumenteerd gaat hij in op diverse gijzelingen, bomaanslagen en andere terreurdaden zoals ook de vreselijke moordpartij bij Charlie Hebdo.

Het taalgebruik van de schrijver is van hoog niveau. De beschrijvingen van de gebeurtenissen zijn beeldend en zeer gedetailleerd. Hij gaat ook in op onderhandelingsmethoden en wetenschappelijke opvattingen over de benadering van terreur en gijzeling in het bijzonder van de wetenschappers Faure en Dolnik.

De geïnteresseerde lezer krijgt een indringend verhaal voorgeschoteld dat even interessant als beangstigend is.

Want, het zal niet verbazen, eenduidige antwoorden op de gestelde vragen zijn er niet. En de verharding van de terreur heden ten dage maakt dat de macht van het woord (nog) verder afneemt.

De vaak gehoorde uitspraak “De pen is machtiger dan het zwaard” gaat tegenwoordig zeker niet meer op. En dat is een treurige conclusie. We zullen ermee moeten leren leven.

Westerman heeft een bijzonder interessante verhandeling over dit thema afgeleverd, die zeer uitgebreid is gedocumenteerd. Daardoor komen vele gegevens over het voetlicht die wel beschreven zijn maar niet in den brede bekend zijn. Zijn verhalend vermogen is groot, waardoor het boek de lezer voortdurend in zijn greep houdt.

Kortom, uiterst lezenswaardig. Het boek krijgt vijf sterren !