Hilde Vandermeeren: De toeschouwers

Het bericht dat er een luisterboek zal verschijnen van dit boek, brengt me ertoe de recensie uit 2015 alsnog hier te plaatsen.

In “De toeschouwers” uit 2014 is webdesigner Marion Hartog een van de belangrijkste karakters. Zij is bedreven in kickboksen en deelt die hobby met haar vriendin Dana. De jonge dochter Chavi van Dana is licht getint; zij is verwekt door een Egyptenaar die “even vergeten was dat hij thuis een gezin had”.

Als Dana tegen het begin van het nieuwe schooljaar op zakenreis naar Japan moet, zal Chavi twee weken in de weekends bij Marion logeren. Marion krijgt dan ongewild tevens de niet eenvoudige taak Chavi voor haar eerste schooljaar in het voortgezet onderwijs onder te brengen in het prestigieuze internaat Schillergymnasium.

Aldaar vieren de intriges hoogtij. De wat oudere lerares Marleen Vandeweghe heeft het regelmatig aan de stok met de treiterende collega Johan Devriendt. Schooldirecteur Erwin Muyters en zijn vazallen Gilles Ramus, Bart Moens en Constance Bizet hebben ook zo hun eigenaardigheden.

Twee meisjes uit het hoogste leerjaar van het Schillergymnasium zijn nogal losgeslagen types en hebben het van meet af aan gemunt op Chavi vanwege haar huidskleur.

Dan wordt iemand in de lerarenkamer van de school vermoord en niet veel later is er een verdachte brand in een afgelegen huis waarbij de bewoner om het leven komt. Rechercheurs Thomas Weissman en Désirée Beckers verschijnen ten tonele om de daders op te sporen, en dat blijkt geen sinecure.

Een van de schoolmedewerkers heeft obscure activiteiten via internet waarbij een waarlijk weerzinwekkende pedoseksueel met de nickname Mocking Bird in beeld komt. Diens ware identiteit wordt in de loop van de gebeurtenissen bekend.

Het verhaal ontwikkelt zich allengs tot een bloedspannende wedloop waarin het leven van een van de hoofdpersonen aan een zijden draadje hangt.

Hilde Vandermeeren heeft een vaardige pen. Zij is bedreven in het schetsen en uitdiepen van karakters en ook de omstandigheden waaronder het verhaal zich afspeelt zijn helder in beeld gebracht.

De kern van het verhaal wordt fraai weergegeven in een opmerking van Marion halverwege het boek:

“Als er iets ergs gebeurt, zijn er altijd mensen die gewoon staan toe te kijken”, zei Marion. “Anderen beslissen om iets te doen. Tot welke groep behoort u, rechercheur?“

Vandermeeren heeft een soepel en foutloos taalgebruik. Zij schrijft in zeer begrijpelijke woorden die knap tot krachtige en treffende zinnen zijn gesmeed.

Opmerkelijk is wel dat op enig moment gesproken wordt over een “polyvalente zaal”. Die uitdrukking zal voor niet klassiek geschoolde Nederlandse lezers wellicht tot het fronsen van de wenkbrauwen of meer dan dat leiden. De uitdrukking blijkt echter in België tot de spreektaal te behoren.

“De toeschouwers” raakt enkele belangrijke maatschappelijke thema’s op gevoelige wijze. Pesten op school én op het werk, racisme, passiviteit bij het waarnemen van misdrijven, weerzinwekkende (actieve) pedoseksualiteit en de invloed van jeugdtrauma’s spelen een rol.

De plot van het verhaal is fraai opgebouwd en de ontknoping die aanvankelijk voorspelbaar lijkt, is bijzonder verrassend en dramatisch.

Ofschoon het verhaal vele indringende scènes kent, verliest Vandermeeren zich nimmer in het beschrijven van weerzinwekkende gewelddaden en gruwelijke zaken. Veel wordt te dezer zake overgelaten aan de fantasie van de lezer. Dat is heel plezierig voor de vele lezers die niet houden van gedetailleerde beschrijvingen van geweld, verminkingen en wat dies meer zij.

“De toeschouwers” is een spannend en mooi gecomponeerd boek dat geen moment verveelt. Het is een van begin tot eind boeiend verhaal en verdient vier stralende sterren.