Eddie Jaku: De gelukkigste man ter wereld

 Eddie Jaku woont sinds 1950 met zijn gezin in Australië. Hij werd in 1920 geboren als Abraham Salomon Jakubowicz, telg van een Joods gezin in Leipzig. Toen Hitler in 1933 aan de macht kwam in Duitsland, bracht deze een vloedgolf van antisemitisme met zich mee. Het werd al snel duidelijk dat het voor de eigen veiligheid beter was niet te laten blijken van Joodse afkomst te zijn. Om die reden begon Abraham onder een andere identiteit aan zijn vervolgstudie. Als weesjongen volgde hij onder de naam Walter Schleif een opleiding tot fijn-instrumentmaker, een vaardigheid die hem later meermalen van pas zou komen in zeer moeilijke omstandigheden. 

Als honderdjarige (!) schreef hij in 2020 het aangrijpende boek “De gelukkigste man ter wereld”.

In de beruchte Kristallnacht van 9 op 10 november 1938 wordt Abraham opgepakt en gedeporteerd naar concentratiekamp Buchenwald. Daar ondergaat hij al zware ontberingen, maar hij ontloopt aanvankelijk de ergste beproevingen doordat hij ingezet wordt in werk dat aansluit bij zijn opleiding. Niettemin wordt hij na enige tijd op transport gesteld naar het afschuwelijke vernietigingskamp Auschwitz. Onderweg weet hij te ontsnappen door de vloer van de treinwagon met gereedschap open te maken. De vrijheid is van korte duur.

In Brussel wordt hij opnieuw gearresteerd en naar Auschwitz gedeporteerd met onder meer zijn ouders. Die worden direct na aankomst omgebracht in de gaskamers. Abraham heeft geen afscheid van hen kunnen nemen. Hij treurt nog steeds om hen.

“Als je vandaag in de gelegenheid bent, ga dan alsjeblieft naar huis en zeg tegen je moeder hoeveel je van haar houdt. Doe dat voor je moeder. En doe het voor je nieuwe vriend Eddie, die dat niet tegen zijn moeder kan zeggen.”

In Auschwitz zijn de verschrikkingen onbeschrijflijk.

“Toen ze het nummer op mijn arm tatoeëerden, werd ik tot een trage dood veroordeeld, maar eerst wilden ze mijn ziel nog vermoorden.”

Met een bijna onmenselijke overlevingsdrang weet Abraham de zwaarste beproevingen te doorstaan, daarbij geholpen door een ongelooflijke positiviteit en onbaatzuchtigheid.

Als de Russen in januari 1945 het kamp Auschwitz naderen, wordt het in allerijl ontruimd. Er volgt een barbaarse Dodenmars van de gevangenen. Onderweg naar Buchenwald komen zo’n vijftienduizend gevangenen om het leven door uitputting en dodelijke schoten van de nazi’s.

Na de oorlog ontmoet Abraham zijn grote liefde Flore. Het geluk lacht hen toe.

“Toen ik mijn oudste zoon, Michael, voor het eerst in mijn armen hield, was dat een wonder. Op dat moment heelde mijn hart en kon ik weer volop gelukkig zijn. Vanaf die dag besefte ik dat ik de gelukkigste man ter wereld was. Ik nam me voor dat ik tot het einde van mijn leven gelukkig, beleefd, behulpzaam en vriendelijk zou zijn. Ik zou glimlachen.”

En een van de vele levenswijsheden van deze markante man is ook inspirerend:

 “Ik heb geleerd dat geluk niet zomaar uit de lucht komt vallen; je hebt het in je eigen handen. Geluk komt uit jezelf en van de mensen van wie je houdt. En als je gezond en blij bent, ben je een miljonair. En geluk is het enige in de wereld wat verdubbelt als je het deelt. Mijn vrouw verdubbelt mijn geluk.”

Het prachtige verhaal eindigt met een aansporing van de schrijver die eenieder ter harte zou moeten nemen.

“Denk er alsjeblieft aan om elke dag gelukkig te zijn, en ook anderen gelukkig te maken. Sluit vriendschap met de wereld. Doe dat voor je nieuwe vriend, Eddie.”

Eddie Jaku heeft met “De gelukkigste man ter wereld” een prachtig boek geschreven. De schrijfstijl is ongekend soepel, al gaat het over moeilijke en weerzinwekkende onderwerpen. Het verhaal ademt een fantastische positieve levensvisie en Jaku vertelt het verhaal alsof hij tegenover de lezer in een luie stoel zit. Het is zeer toegankelijk, ook al mijdt de schrijver annex verteller de gruwelen zeker niet. Hij beschrijft ze op een zodanige wijze dat de lezer diep onder de indruk raakt en ook geraakt wordt. Bijzonder zijn de vele levenswijsheden die de enorme levenskracht van Jaku weerspiegelen. In het boek zijn acht mooi uitgevoerde pagina’s met (deels oude) foto’s van Eddie en zijn familie opgenomen.

Dit boek is gewoonweg verplichte kost voor alle jongeren die nog geen besef hebben van de afschuwelijke gebeurtenissen in WO II die uiteindelijk tot onze vrijheid hebben geleid. En voor ouderen is het een onuitwisbare herinnering aan de vreselijke oorlogstijd die nooit mag worden vergeten. 

De nagenoeg onnavolgbare, soepele en onderhoudende verteltrant maakt dit boek tot een absolute aanrader voor jong en oud.