Sara Lövestam: De lucht is van ons allemaal

 In 2017 verscheen “De verdwenen dochter” van Sara Lövestam, het eerste deel van een serie rond een wel zeer opmerkelijke hoofdpersoon. Kouplan is een illegaal in Zweden verblijvende Iraniër die zich heeft voorgenomen daar privédetective te worden. Omdat hij illegaal in het land verblijft, is hij voortdurend op zijn hoede voor ontdekking, iets dat bijna obsessieve vormen aanneemt. Vanuit het stringente vreemdelingenbeleid van Zweden is dat overigens ook niet onbegrijpelijk.

Het boek werd in 2019 gevolgd door “Wensen staat vrij”. Dat heb ik niet gelezen.

In juni 2021 verscheen het derde deel met als titel “De lucht is van ons allemaal”. Kouplan is nog steeds illegaal in Zweden, maar hij nadert de datum waarop hij zich bij de autoriteiten kan melden voor het indienen van een geldig asielverzoek. Tot die dag mag hij koste wat kost niet ontdekt worden door politie en justitie wat van hem de nodige behoedzaamheid vraagt. Intussen is er een nieuw element (wellicht uit deel twee?) rond zijn persoon. Hij blijkt in Iran als meisje te zijn geboren. Daarmee snijdt de auteur een actueel thema aan dat een tamelijk bijzondere invulling krijgt.

Kouplan leeft onder mensonwaardige omstandigheden tussen de junks in Stockholm op een bestaansminimum. Hij heeft continu geldgebrek en is dakloos. Met de junks Oma en Will heeft hij een bijzonder contact en een gezamenlijke slaapplaats in de open lucht.

Het nijpende geldgebrek drijft hem er zelfs toe te bedelen en ook lege blikjes in te zamelen om het statiegeld te incasseren. Op zekere dag wordt hij tot zijn geluk benaderd door Ulrika, echtgenote van de advocaat Häkan Malm. Zij vermoedt dat haar man een buitenechtelijke relatie onderhoudt, en vraagt Kouplan dat te onderzoeken. Met minimale middelen en voortdurende zorg over ontdekking door de autoriteiten gaat Kouplan aan het werk. Gestaag ontdekt hij steeds meer puzzelstukjes rond de handel en wandel van Häkan. Diens contacten met de crimineel John Brodin leiden tot activiteiten die het daglicht niet kunnen verdragen. Uiteindelijk blijken de zorgen van zijn opdrachtgeefster Ulrika terecht, zij het geheel anders dan verondersteld.

"Ik weet niet of ik je ken", zegt ze. "Daar schrik ik nog het meest van. Nu je deze dingen vertelt... Met wie ben ik getrouwd? Wie ben je, Häkan?"

Sara Lövestam heeft een vlotte pen. In heldere, beeldende taal geeft zij vaardig de sfeer rond het daklozenbestaan van de hoofdpersoon weer. Het verhaal is goed gestructureerd. De belangrijkste karakters in het boek zijn stuk voor stuk allesbehalve gewone mensen en daarmee interessant voor de lezer. Dat maakt het verhaal bijzonder, ook al is het niet altijd even geloofwaardig. De plot is tamelijk origineel maar evenmin omgeven door alledaags realisme. Echte spanning is er niet, ook onderhuids is die er nauwelijks. De schrijfster heeft enkele belangrijke thema’s in het verhaal verweven, zoals de moeilijkheden van het vluchtelingenbestaan, het drugsprobleem en de problematiek van genderidentiteit.

“De lucht is van ons allemaal” is een bijzonder boek. Het onderscheidt zich in diverse opzichten van de traditionele misdaadroman, is gewoonweg “anders dan anders” en biedt daardoor wel degelijk uren leesplezier.

Het is een goed boek en krijgt drie heldere sterren.