Dave Eggers: Het Alles

Dave Eggers is een gelouterde Amerikaanse auteur. Hij brak in 2013 door in  Nederland met “De Cirkel”. Dat was een bijzonder verhaal wat na een veelbelovende start te lang werd uitgesponnen en uiteindelijk als een nachtkaars uitging.

In 2019 las en recenseerde ik zijn boek “De parade”, waarmee het adagium “In de beperking toont zich de meester” werd waargemaakt. Het was een prachtig verhaal in slechts 135 bladzijden.

Het nieuwste boek van Eggers in een reeks van vele verscheen in oktober 2021. "Het Alles" is deels een vervolg op “De Cirkel”. Het boek kent maar liefst drie ondertitels die glashelder de boodschap van het verhaal weergeven: “Eindelijk orde op zaken”, “De laatste dagen der vrije wil” en “De wereld gaat aan onbeperkte keuze ten onder”.

Delaney Wells heeft gesolliciteerd bij het gigantische digitale bedrijf Every, ontstaan uit een overname door Circle (dat refereert aan De Cirkel) en een niet met name genoemd megabedrijf, waarmee duidelijk wordt gedoeld op Amazon. Delaney woont in een platonische vriendschap samen met Wes Makazian en hun hond Hurricane. Omdat Delaney in haar jeugd getraumatiseerd is geraakt door haar (digitale) schermverslaving, heeft zij het plan opgevat om Every van binnenuit te gaan saboteren.

“Het bedrijf dat onze jeugd heeft gestolen, en die van miljarden andere kinderen?”

Na een hele serie sollicitatierondes te hebben doorstaan, gaat ze daadwerkelijk aan de slag bij Every in wisselende functies. Ook Wes gaat bij Every werken en valt daar door zijn sterke ideeën snel op.

De uit “De Cirkel” bekende Mae Holland heeft inmiddels carrière gemaakt en is opgeklommen tot CEO van Every. De eveneens oude bekende Tom Stenton is overgestapt naar Huawei en heeft daar een enorme mislukking op zijn naam. De verwachting is dat hij terugkomt op het oude nest.

En een derde bekende, Eamon Bailey, is met prépensioen en komt bij een experiment in Nicaragua om het leven. Dat geeft veel beroering binnen Every.

Het bedrijf Every krijgt met allerlei uiterst geavanceerde apps steeds meer controle op het dagelijkse leven. Die apps analyseren, regisseren en beheersen het menselijke gedrag en de functies van de gebruikers tot in het absurde door registratie van letterlijk alles.

Delaney krijgt binnen Every te maken met vele medewerkers, de Everyones, en met vele applicaties die vaak grenzeloos zijn. Een mooi voorbeeld is de teloorgang van de politicus Tom Goleta die door de app eyetracking wordt ontmaskerd.

“De ogen zijn de vensters van de ziel en liegen niet.”

Als Delaney indringend wordt ondervraagd door Gabriel Chu, komt deze op het spoor van de ware intenties van Delaney. Hij speelt echter een dubbelrol, of toch niet?

Aan het slot heeft Delaney een uitvoerige ontmoeting met Mae Holland die tot een verrassend einde leidt.

“Delaney belichaamde alles waarvan zij (Mae; CK) de wereld wilde ontdoen: bedrog, achterbaksheid, verborgen agenda’s , leugens.”

Dave Eggers heeft met “Het Alles” wederom een dystopisch verhaal afgeleverd dat minder ver van de komende werkelijkheid afstaat dan je in eerste instantie zou denken. De schrijfstijl is prettig en de ongebreidelde fantasie van de schrijver brengt ongekende digitale vergezichten die lange tijd zonder meer boeiend zijn.

“Geen enkel boek zou dikker mogen zijn dan vierhonderd pagina’s en als het dan toch dikker is dan vierhonderd, dan is 454 het absolute maximum dat een mens kan verdragen.” (pag. 170)

Maar deze passage wordt vele pagina’s later toch echt gelogenstraft. Niet alleen is het getal 454 kwestieus omdat de laatste genummerde pagina van het verhaal weliswaar dat getal draagt maar de eerste bladzijde pagina 13 is, zodat het verhaal 442 pagina’s telt, maar ook is de rondgang van Delaney door Every te ver uitgesponnen. De lezer krijgt hoe mooi de wederwaardigheden ook zijn beschreven, de neiging om diagonaal te gaan lezen. En dat is een teken dat het op zichzelve boeiende verhaal wat korter had kunnen zijn zonder aan kwaliteit in te boeten.

“Het Alles” biedt vele uren puur leesgenot maar het uithoudingsvermogen wordt wel op de proef gesteld. Overdaad schaadt is een oud gezegde dat hier enig opgeld doet.

Het is gewoonweg een goed boek met drie heldere sterren.