Tomas Ross: De man zonder gezicht

Tomas Ross, pseudoniem van Willem Hogendoorn, wordt alom de godfather van het genre “faction” genoemd. Zijn verhalen bestaan steeds uit een combinatie van fictie en feiten. Ross is ongelooflijk productief, zijn bibliografie is imponerend. Van zijn hand verschenen vele tientallen boeken.

Eerder kwamen hier twee coproducties van Ross met Corine Hartman aan bod, namelijk “Doodskopvlinder” (4*) en “Zwarte weduwe” (3*). Daarnaast is hier ook zijn factionthriller uit 2019 “Blonde Dolly” (3*) besproken.

De nieuwste thriller van Ross heet “De man zonder gezicht”. Het boek begint met een tamelijk lange lijst met fictieve en non-fictieve personages. Die lijst is zonder meer nuttig omdat in het boek veel wordt gevergd van de aandacht en de flexibiliteit van de lezer. In de proloog speelt de Amerikaanse bevelhebber in de Tweede Wereldoorlog George Patton met de Amerikaanse journaliste Peggy Collins de hoofdrol in het jaar 1944. Daarna verplaatst het verhaal zich naar 1966 met enkele terugblikken naar de periode van WO II. In de DDR opereert de beruchte Stasi. Een van de kopstukken onder Erich Mielke is Markus Wolf die wel wordt betiteld als de man zonder gezicht.

“Dat is een van de eerste lessen als spion: de gevaarlijkste verrader is je gezicht.”

In 1966 werd duidelijk dat er een Westerse spion als mol bij de Stasi zat. Als reactie daarop stuurt de Stasi zijn topspion met de codenaam Alleman naar Nederland onder meer om te onderzoeken wie de mol is.

Vele personages bepalen vervolgens de loop van het boeiende verhaal. Oud-verzetsman Luuk Jonker werd in de oorlog smoorverliefd op de bloedmooie Gertie Thijssen die echter door toedoen van de Duitsers op trieste wijze uit beeld raakte. Jonker gaat in 1966 op zoek naar Alleman van wie niemand de echte identiteit kent. Van de zich in WO II beestachtig gedragende Duitser Max Ströbel is onbekend of hij nog in leven is. Er blijken enkele dubbelspionnen rond te waren. In Nederland vervult pianiste Magda Richter een bijzondere rol voor de Stasi.

De prostituee Lili Marleen alias Rosemarie Clement alias Rosa Zwart beïnvloedt een deel van de gebeurtenissen totdat zij onder mysterieuze omstandigheden om het leven komt. Na vele omzwervingen doet Luuk Jonker op zijn zoektocht een belangrijke ontdekking in Venetië waarna de plaats van handeling het Italiaanse Aquileia wordt. Rode draad in het boek blijkt een doelbewuste poging tot verraad rond de operatie “Market garden”, ook bekend als de slag om Arnhem. Uiteindelijk wordt duidelijk hoe de vork in de steel zit, en zien we ook nog een ontroerende hereniging tussen twee oud-geliefden.

Tomas Ross heeft een prachtige verhalende schrijfstijl. Dat heeft hij door de jaren heen al vele malen bewezen. Ook nu is dat niet anders. Omdat het boek zich voor een belangrijk deel in Duitsland afspeelt, komt er nogal wat Duits voorbij, doch dat is steeds glashelder. In Italië worden er slechts een paar Italiaanse losse flodders afgeschoten.

Het verhaal is nogal complex. Het eist dan ook de volle concentratie van de lezer. De rollen van diverse personages zijn soms diffuus, wat bij een spionageverhaal hoort maar wel het uiterste van de lezer vergt. Als het lukt om de aandacht op scherp te houden, is “De man zonder gezicht” een boeiend verhaal waarin de grenzen tussen fictie en feiten regelmatig niet duidelijk zijn of verschuiven. In hoeverre het in het boek gesuggereerde doelgerichte verraad rond Market Garden in werkelijkheid heeft gespeeld, wordt niet geheel duidelijk. Er is natuurlijk de beruchte zaak in dit verband rond Christiaan Lindemans. Ook die is echter met onduidelijkheden omgeven. Zie daarover Wikipedia.

“De man zonder gezicht” is meer dan een goed boek, maar krijgt vanwege de complexiteit nét niet de kwalificatie zeer goed. Aldus krijgt het 3,5 ster.