Peter Wohlleben: De lange adem van bomen

Peter Wohlleben is na zijn studie bosbouw en zijn werk bij de dienst bosbeheer in Rijnland in Duitsland een bekende publicist geworden over de principes van natuurbescherming. Op 29 maart 2022 verscheen “De lange adem van bomen” over het immense belang van oerbossen voor de natuur en de beperking van de  klimaatverandering.

De schrijver biedt een helder inzicht in de leef- en overlevingssystemen van bomen die wonderbaarlijk vernuftig werken. Zo bieden wortelsystemen bij groepen bomen hulp aan bomen in de groep die het minder goed gaat. Bomen vertonen daarin gedrag waarbij zij zich aanpassen aan veranderende omstandigheden.

Vele kenmerkende, doch voor de leek minder bekende eigenschappen van bomen komen aan de orde. Zo verbruikt een boom wel 500 liter water per dag uit de bodem die weer in een kringloop terechtkomen. Bomen produceren suikers en houden ook een soort winterslaap waarin zij teren op aangelegde reserves. Aan bladkleuren is vaak af te lezen in welke conditie een boom zich bevindt.

Wohlleben wijdt kritische beschouwingen aan de bosbouw in Duitsland. De herbeplanting verloopt om kostenredenen volstrekt ecologisch onverantwoord. Het natuurlijke evenwicht tussen bebossing en wildstand is volledig zoek. En daar moet hoognodig aan worden gewerkt.

De bosbouw in de huidige vorm leidt tot verlies van de voor het klimaat belangrijke afkoelende werking van de bossen én tot een desastreuze verdichting van de bodem door het gebruik van grote zware machines. Ook de koolstofopslag in bossen en grassen is van eminent belang voor de natuur en komt ernstig in gevaar door de huidige wijze van bosbouw.

Wohlleben voert een begeesterd pleidooi voor principiële wijziging in het huidige beleid rond het beheer van bossen, niet alleen in Duitsland maar in de hele wereld. Zijn schrijfstijl is helder en begrijpelijk, ook voor leken op het gebied van biologie en natuurbescherming. Voor in de materie geïnteresseerden is het boeiende kost. De schrijver gaat principiële discussies bepaaldelijk niet uit de weg en komt in zijn betoog overtuigend over, in ieder geval voor de lezende leek.

Zijn enigszins utopische verzuchting aan het einde van het boek is daarin veelzeggend:

“Wetenschappers hebben kortgeleden een nieuw geologisch tijdperk uitgeroepen: het antropoceen. We moeten een eind aan dat tijdperk maken. …. De terugkeer van grootschalige bossen, zoals die ooit de meeste continenten bedekten, zou een hoopvol teken zijn. Hoe dat zou kunnen, heb ik geschetst aan de hand van de vermindering van het vleesverbruik. Mijn wens voor de nabije toekomst is dat het volgende geologische tijdperk wordt uitgeroepen: het tijdperk van de bomen.”

“De lange adem van bomen” is een interessant boek voor eenieder die de natuur een warm hart toedraagt. Het is een goed boek en krijgt drie glasheldere sterren.