Loes den Hollander: Altijd nooit meer

Loes den Hollander is al vele jaren gelukkig met haar echtgenoot Har als het noodlot voor de eerste keer hard toeslaat. Op 7 april 2017 krijgt Har een hersenbloeding en raakt in coma. Als hij na een aantal dagen van moordende onzekerheid uit het coma ontwaakt, is hij hulpbehoevend en volledig afhankelijk van de zorg door anderen. Een zware periode van gedeeltelijke revalidatie volgt. 

Loes steunt en helpt haar echtgenoot liefdevol en onvoorwaardelijk. Tegen de verwachtingen van artsen in komt Har verder terug dan gedacht. Tot overmaat van ramp wordt Loes dan zelf in maart 2018 getroffen door een hersenaneurysma. Die gebeurtenis maakt na een spoedoperatie een forse periode van revalidatie voor Loes noodzakelijk. Zij komt wonderwel weer volledig op de been en neemt de zorg voor Har thuis volledig op zich. En welhaast bovenmenselijk slaagt Loes er zelfs in die periode in om nieuwe thrillers te schrijven. Of heeft het schrijven haar zelfs mede gered?

In 2018 verscheen “Mij zie je niet”. In 2019 “Toen ik dood was”, in 2020 “Wacht maar af” en in 2021 “Je bent aan de beurt”.

Maar het noodlot slaat opnieuw toe. Har krijgt een hartinfarct en overlijdt aan de gevolgen daarvan op 20 juni 2021. Loes pakt haar pen weer op en nu niet om een thriller te schrijven. 

“Altijd nooit meer” wordt het relaas van de eerste zes maanden van de rouwperiode om het verlies van haar lief.

“Ik ben een unieke vorm van kameraadschap kwijt. Toch zegt iedereen tegen me dat ik het goed doe in mijn eentje, dat ik sterk ben, dat ik me prima red. En weet je, het klopt. Ik kan voor mezelf zorgen, ik ga niet onderuit, ik blijf optimistisch. Het is de enige manier om mijn verlies te overleven, dat weet mijn verstand. Mijn gevoel spreekt daarentegen een andere taal. Dat zegt dat mijn leven niet meer klopt en dat maakt me kwetsbaar en stuurloos. Dat werkt me tegen als ik het waag om me goed te voelen.”

Het wordt een groots eerbetoon aan onvoorwaardelijke liefde. Aangrijpend, gevoelig, herkenbaar, indrukwekkend, intiem, krachtig, kwetsbaar, liefdevol, ontroerend, open, openhartig, prachtig, sterk en verdrietig zijn in alfabetische volgorde onder meer de woorden die in me opkwamen bij het lezen van het boek. In een volgtijdelijke beschrijving van de gedachten en gebeurtenissen van juni tot en met december 2021 voert Loes de lezer mee terug naar vele momenten vóór en na het coma van haar man. Op ontwapenende wijze komt de lezer bijvoorbeeld te weten hoe Loes en Har elkaar hebben leren kennen en dat de zeer muzikale Har het hart van Loes veroverde door bij hun eerste ontmoeting de Gnossienne nr. 1 van Eric Satie voor haar te spelen. Die prachtige muziek klonk overigens ook bij de uitvaart van Har.

In het boek “praat” Loes als het ware met haar echtgenoot. Dat geeft een heel bijzonder gevoel van intimiteit. De schrijfster gaat niets uit de weg en dat roept grote bewondering op bij de lezer. Enkele fraaie gedichten van eigen hand zijn hier en daar tussen de korte hoofdstukken opgenomen.

“Altijd nooit meer” kent als motto: “Voor alle mensen die het hebben meegemaakt of het nog gaan meemaken. Maar bovenal voor mijn liefste lief”.   

Loes heeft een weergaloos verhaal geschreven vanuit haar initiële periode van rouw. Dit boek biedt een even realistisch als emotioneel beeld indien jou overkomt wat Loes op bladzijde 89 schrijft:

“Weet je wat ook een risico is? Heel veel van iemand houden, want het risico van houden van is namelijk dat je ooit afscheid zult moeten nemen van degene die voor jou de liefste is. Vertel mij wat.”

Normaliter leidt een boekbespreking hier tot een kwalificatie en waardering in sterren. Voor “Altijd nooit meer” gaat het niet aan zulks te doen. Het is gewoonweg een ongelooflijk mooi boek voor iedere lezer.

P.S. Op 27 mei werd het boek bij een intieme presentatie in het Witte Kerkje in Wieringerwaard ten doop gehouden. Naast een mooie inleiding door uitgever Ilse Karman en een ontroerende toespraak door hartsvriendin Marion van de Coolwijk sprak Loes de woorden die in het filmpje hieronder te horen zijn.