Chris De Stoop: Het boek Daniel

 De Vlaamse schrijver en journalist Chris De Stoop is zeer bedreven op het terrein van de non-fictie. Eerder werd hier “Dit is mijn hof” besproken, een prachtige roman met sterk autobiografische kenmerken. Nu komt “Het boek Daniel” aan de orde, een non-fictieroman uit 2020 over de gewelddadige dood van zijn oom Daniel Maroy.

Daniel is een 84-jarige vrijgezelle boer die als een kluizenaar leeft op zijn boerderij, een vierkantshoeve, in Sint-Léger nabij Moeskroen. Als hij boodschappen doet in de plaatselijke supermarkt Colruyt, komt hij steevast met zijn tractor. Gesloten als hij is, maakt hij opmerkelijk genoeg steeds een praatje met de medewerkers aldaar. Hij betaalt altijd vanuit een grote bundel bankbiljetten die hij los op zak heeft. En dat zal hem uiteindelijk fataal worden.

In de proloog wordt al duidelijk dat het verkeerd afloopt met Daniel. Twee jongelui dringen na middernacht de boerderij binnen en mishandelen Daniel op beestachtige wijze. Een van de twee filmt dat ook nog.

De geschiedenis van de dood van Daniel in 2014 wordt minutieus en zonder grove details beschreven. In het dichtbij gelegen dorp Evernijs is veel overlast van kansloze jongeren. Zij vormen een soort bende en hebben ook contact met enkele gelijkgestemden uit het troosteloze Roubaix. Als hun ter ore komt dat Daniel veel geld op zak heeft, rijst de veronderstelling dat hij thuis ook nog veel contanten zal hebben. De jeugdbende besluit hem thuis te beroven. En dat gebeurt met veel geweld, in eerste instantie door drie jongens. Een week later gaan twee anderen opnieuw op rooftocht, denkende dat er nog veel meer te halen is bij Daniel. En die actie eindigt opnieuw in pure wreedheid. De hoeve wordt in brand gestoken om de sporen te wissen.

Door forensische analyse en doortastend onderzoek door rechercheur Dominique Pauwels wordt in hoofdzaak duidelijk wat er is gebeurd. De rechtszaak met vijf beklaagden dient pas in mei 2019 (!). De voorzitter van de rechtbank Martine Baes doet haar naam eer aan. Zij houdt de zaken strak in de hand. Opmerkelijk is dat er voor de vijf beklaagden niet minder dan tien advocaten optreden. Een disproportionele omvang van rechtshulp en kosten daarvan die ook in Nederland steeds meer te zien is. Die laatste opmerking komt overigens niet van de schrijver, maar is geheel voor mijn rekening.

De loop van het proces wordt zuiver en met veel empathie weergegeven. Ook voor niet-juridisch geschoolden is het gemakkelijk te volgen. Het verslag van de rechtszaak is uiterst boeiend. Chris De Stoop treedt in het proces actief op als vertegenwoordiger van de nabestaanden van zijn oom Daniel. De beslissingen worden genomen door een burgerjury.

“Het boek Daniel” is een fraaie kroniek van een afschuwelijke gebeurtenis. De Stoop heeft een soepele en vloeiende schrijfstijl met heldere, ongecompliceerde  zinnen. Het verhaal leent zich niet voor veel metaforen, en munt dan ook uit in concrete weergave van de gebeurtenissen. Af en toe komt er een mooie overdenking voorbij.

“Wie kent niet die momenten dat het leven even lijkt stil te staan, wanneer je uit de trein naar het voorbijglijdende landschap staart, of licht in je hoofd wordt tijdens de ochtendwandeling, of naar merelgezang in een hoge boomtop luistert, het zijn geen verloren momenten, het zijn kostbare momenten voor jezelf, ook al duren ze maar enkele hartslagen, het is het pure gevoel te bestaan.”

Het boek is niet spannend en kent geen thrillerelementen. Het is een roman met de focus op hetgeen armoede, gebrek aan kansen en groepsdwang teweeg kan brengen bij in dit geval jongelui. En die elementen zijn vanuit de ware gebeurtenis indringend aan de lezer voorgeschoteld ter overdenking.

“Het boek Daniel” is een zeer goed boek dat vier extreem heldere sterren verdient.