Ilse Ceulemans: De tijdontkenner

 “De tijdontkenner” is de bijzondere titel van de debuutroman van de Vlaamse redacteur en journalist Ilse Ceulemans. Op de cover staat een fraaie afbeelding van een goudvis die de wereld met een verbaasde blik bekijkt. Het diertje vervult in het verhaal een aparte rol als een soort rode draad.

De eenenvijftigjarige Erik is tv-recensent bij een krant. Zijn rubriek met de grappige naam “De zenderling” wordt goed gelezen. Niettemin staat hij voor een keerpunt in zijn leven. Erik voorvoelt een ommekeer in zijn werk en neemt daar een voorschot op door zich zomaar af te melden voor de nieuwe werkdag. Zijn echtgenote Anna leidt haar eigen leven. Zij heeft het zó druk dat de actie van Erik vrijwel aan haar voorbijgaat.

Erik spiegelt zich aan de generatiepiramide, een stelling over het succes in het werk van opvolgende generaties. Zijn vader was een succesvolle tandarts. Erik heeft meer en meer het gevoel dat hij zich in de dalende lijn van de piramide bevindt en vraagt zich af welk nut hij nog toevoegt aan de maatschappij. Hij heeft een bijzondere klik met zijn nieuwe collega bij de krant Laura. In een van de vele terugblikken heeft hij de volgende komische overpeinzing met een sterke kern van waarheid.

“Later die week stonden Laura en ik gebogen over de lovende recensie die in de krant voor de meerwaardezoeker was verschenen. Het boek van Ludo De Sutter kreeg vier sterren en werd “aanbevolen voor de geoefende lezer”. Iedereen weet wat dat betekent: geen doorkomen aan.”

Het verhaal springt steeds heen en weer in de tijd. Nu eens gaat het over Eriks af en toe opbloeiende jeugdliefde voor Caro, dan weer over zijn huwelijk met Anna en wat daaraan voorafging. Heel apart is de ontmoeting met Anna op een feestje waarbij de traumatische gebeurtenis met de vijfjarige Julie een belangrijke rol speelt.

Lies, de chef van Erik bij de krant, behandelt hem ondanks zijn vijfentwintigjarige dienstverband niet bepaald respectvol en inlevend, en kondigt een verplaatsing van Erik binnen de krant aan. En dan gaat Erik subtiel dwarsliggen.

“Ongezien zijn is naar het nulpunt gaan. Straks, als je dood bent, ben je heel lang ongezien. Gun het jezelf nu ook even. Al is het maar opdat het straks niet te onwennig voelt. Leven is leren sterven.”

De kinderloosheid van Anna en Erik groeit vooral voor haar uit tot een obsessie. Dat is overigens gelet op de gebeurtenissen alleszins begrijpelijk.

Het slot van het verhaal is even indringend als ontroerend. Terwijl Erik bij het strand van Oostende al dan niet vergeefs wacht op Anna, overvallen hem vele gedachten over zijn leven. Die zijn van rauw tot filosofisch en bezorgen de lezer aan het slot kippenvel. Heel mooi !

Ilse Ceulemans heeft een wel heel bijzonder boek geschreven. Het verhaal is volledig opgebouwd in korte en soms zelfs extreem korte hoofdstukken die steeds een titel van één woord dragen. Een rode draad vormen de gedachten over de goudvis en de cursief gedrukte briefjes van Erik aan Fiorentina. Gaandeweg het lezen wordt duidelijk wie dat is. Het taalgebruik van Ceulemans is soepel en gemakkelijk. Het boek is doorspekt met heerlijk, charmant Vlaams dat ook voor de Nederlandse lezer gemakkelijk te volgen is. De schrijfster heeft zich goed verplaatst in de gedachtewereld van de mannelijke hoofdpersoon. Diens psychische en fysieke roerselen en problemen komen helder over het voetlicht.   

“De tijdontkenner” is zowel door zijn inhoud als door zijn structuur allesbehalve een alledaagse roman. Het verhaal blinkt uit in originaliteit en behandelt nochtans veel voorkomende menselijke problemen. Het slot is van een waarachtige schoonheid.

Het boek is zeer goed en krijgt vier sprankelende sterren.