Joost de Vries: Hogere machten

Joost de Vries (1983) is adjunct-hoofdredacteur en kunstredacteur van het opinieweekblad De Groene Amsterdammer. Daarnaast is hij schrijver. Zijn eerste boek “Clausewitz” dateert van 2010 en werd gevolgd door diverse andere boeken. Op 16 januari 2024 verscheen zijn nieuwste roman “Hogere machten”.

James Willem Welmoed gaat in het eerste decennium van de vorige eeuw op vijfjarige leeftijd met zijn ouders naar Engeland alwaar zijn grootvader op sterven ligt. Later verhuist het gezin naar Oegstgeest. Daar wordt hij als buitenbeentje op de lagere school flink gepest, niet alleen door medeleerlingen maar ook door een onderwijzeres.

In het leger wordt hij uitgezonden naar Indië waar hij veel leert van kolonel Wim De La Woestijne. Een trouwe metgezel aldaar wordt de merkwaardige luitenant Hulst. Diens escapades zijn nogal opmerkelijk. Tijdens zijn verblijf in Bandoeng ontmoet James de jonge Elizabeth, dochter van baron Van Elzenburg. Tussen de twee ontstaat een romance, en dat terwijl James een stuk ouder is en getrouwd is met Connie. James is een getalenteerde ambtenaar, terwijl de intelligente Elizabeth zich zal ontwikkelen op kunstzinnig terrein.

Na haar ontmaagding door James vertrekt Elizabeth die zich ook Louise gaat noemen, naar het buitenland. Onderweg heeft ze een kortstondige vrijage met ene Herman, die verder een onbekende blijft. In dat hoofdstuk van het boek geeft De Vries enkele soms aangedikte en zelfs deels verzonnen citaten uit werk van Simone de Beauvoir met een fysiek-erotische inhoud.

In Oxford krijgt Elizabeth een intense vriendschapsband met studiegenote Vanessa Soames, in vele opzichten haar tegenpool. Elizabeth trouwt met Julian Newman, een kunstschilder en zoon van een hoogleraar. Ze krijgen een tweeling met de Grieks-mythologische namen Jason en Penelope. De liefde op afstand tussen James en Elizabeth duurt echter onverminderd voort.

Vele zeer gevarieerde gebeurtenissen komen voorbij. Zij spelen zich onder meer af in Londen, Den Haag en Caïro. De lezer ontdekke die zelf. Het boek is bepaaldelijk niet gemakkelijk te lezen. Veelvuldige sprongen in de tijd en plotsklaps opduikende hoofdstukken zonder direct te onderkennen onderling verband vergen veel van de concentratie en de lenigheid.

De schrijfstijl van Joost de Vries is allesbehalve alledaags. Hij bedient zich veelvuldig van de staccatovorm. Zinnen van minder dan tien woorden zijn bepaaldelijk geen uitzondering. Dat biedt enerzijds een bijzondere leeservaring, maar leidt anderzijds soms tot een onbestemd gevoel van gestructureerde chaos. Als een deus ex machina komt meer dan eens ook een karakter ten tonele waarvan de band met het verhaal enige tijd volstrekt duister is. Duidelijkheid komt er uiteindelijk overigens wel.

De Vries speelt op fraaie wijze met de ironie van het leven. Zijn nieuwe boek is op geheel eigen wijze een indringende lofzang op de liefde die zich tussen James en Elizabeth in een gesublimeerde vorm uit en standhoudt.

“Hogere machten” kreeg onder meer in de landelijke dagbladen bijzonder lovende recensies. Met referte daaraan merk ik wel op dat het boek niet gemakkelijk leesbaar is. Het vraagt hoge concentratie en inlevingsvermogen om het verhaal goed te kunnen volgen. Voor lezers die van uitdagingen houden, is het zeer geschikt. Zij zullen er in hoge mate van genieten. De luie of enigszins oppervlakkige lezer moet er echter niet aan beginnen.