Simone van der Vlugt: Schilderslief

Na het prachtige “Nachtblauw” komt een andere historische roman van Simone van der Vlugt aan bod, en wel “Schilderslief” uit 2019. Het verhaal gaat over en wordt verteld door Geertje Dircx. Zij verlaat als 22-jarige in 1632 haar geboorteplaats Edam en gaat werken in herberg Het Morriaenshooft in Hoorn. In die plaats ontmoet ze Abraham Claeszoon Outgers en trouwt met hem. Hun huwelijk is helaas van korte duur, Abraham verdrinkt bij een zeereis.

Geertje komt op heel bijzondere wijze in contact met de familie Beets die acht kinderen (over) heeft en een kindermeisje nodig heeft. Ze doet dat een paar jaar tot volle tevredenheid. Als haar baan op natuurlijke wijze verloren gaat, komt ze op voorspraak van Beets in Amsterdam terecht bij Rembrandt van Rijn. Diens echtgenote Saskia is ernstig ziek en Rembrandt wil hulp bij de zorg voor zoontje Titus. Ook die taak vervult Geertje toegewijd. Na de dood van Saskia wordt Rembrandt al snel verliefd op Geertje, die het zich laat welgevallen, en tot misprijzing van hun omgeving en bepaalde instanties leven ze ongehuwd als man en vrouw. Een huwelijk tussen Rembrandt en Geertje is door een juridische complicatie vrijwel uitgesloten.

In die tijd ontmoet Geertje de echtgenote van Rembrandts jeugdvriend Marten Soolmans, Oopjen Coppit. Die laatste twee zijn thans zeer bekend door hun door Rembrandt geschilderde kostbare portretten. Bekende schilders als Jan Lievens, vriend én concurrent van Rembrandt, en Samuel van Hoogstraten, een van zijn leerlingen, maken hun opwachting.

“Kijk ik echt zo?”, vroeg ik. “Soms”, zei Rembrandt, “alsof je om het hoekje van het leven probeert te kijken.”

Op een bepaald moment verschijnt Hendrickje Stoffelsdochter op het toneel als nieuwe verzorgster van Titus. Zij is veel jonger dan Geertje en knap. Al snel gebeurt datgene wat de lezer al vreest: Rembrandt wordt verliefd op Hendrickje en laat Geertje na vele jaren als een baksteen vallen. Hij toont daarbij en daarna zeer onaangename karaktertrekken die in onze geschiedenis nooit zo bekend zijn geworden. Geertje en Rembrandt krijgen hooglopende ruzie over de geldelijke compensatie die Geertje toekomt. Ook daarin laat Rembrandt zich van zijn slechtste kant zien. Hij chicaneert en bedriegt Geertje op ongehoorde wijze. Zij overweegt op enig moment:

“Maar geluk is een staat die nooit lang voortduurt. Zodra je eraan begint te wennen en het als vanzelfsprekend beschouwt, is het oppassen geblazen.”

Alsof het allemaal nog niet genoeg is, wordt Geertje op een gegeven moment door toedoen van Rembrandt opgepakt en zonder juridische grond jarenlang opgesloten in een zgn. spinhuis, een gevangenis alias tuchthuis.

Simone van der Vlugt vertelt het in de geschiedenis onderbelichte wel en wee van Geertje Dircx op een uiterst beeldende en aangename wijze. Haar schrijfstijl is soepel én meeslepend. Daardoor zijn de gebeurtenissen en de intriges zeer geloofwaardig. En het is bepaaldelijk bijzonder dat de op zijn zachtst gezegd nare karaktertrekken van onze grote schilder Rembrandt van Rijn zo duidelijk worden geëtaleerd.

Simone voegt een uitgebreid nawoord aan het boek toe. Daarin wordt glashelder dat ze veel en diepgaande research heeft gedaan. De negatieve kant van Rembrandt is voorheen nauwelijks aan het licht gekomen in de historische beschrijvingen. Daar zullen dubieuze motieven mede een rol bij hebben gespeeld. Van der Vlugt heeft de handschoen opgepakt en de schilder genuanceerd en onderbouwd van een deel van diens aura ontdaan. Dat zal voor vele lezers zeker schokkend zijn.

“Schilderslief” is een indrukwekkend en meeslepend epos dat buitengewoon goed is. Het krijgt dan ook vijf kleurrijke sterren.