Pageturner

Volgens Van Dale (2015) is een taalpurist “iemand die zijn moedertaal zuiveren wil van onnodige bastaardwoorden of, in ruimere zin, van alle onjuiste of verkeerd toegepaste wendingen, uitdrukkingen, constructies, vormen en vertalingen”.

Dat is een mondvol als beschrijving van een zienderogen uitstervende mensensoort.

Als purist voel je je als het ware de laatste der Mohikanen. We zijn niet ver meer van het moment dat taalpuristen in het openbaar zullen worden beschimpt, bespot en daarna gevierendeeld.

Het is dan ook een berekend risico (in gewoon Nederlands “calculated risk”) om in dit Kuijpje een puristische stuiptrekking te beschrijven.

Het gaat allemaal om het veelvuldig gebruik in boekenland van het van origine Engelse woord “pageturner”.

Daarmee wordt gedoeld op een boek dat je al lezende niet meer weg kunt leggen. En ja hoor, het is de purist een gruwel maar het woord heeft de dikke Van Dale gehaald. Daar lezen we dat een pageturner een “spannend boek” is. Een opmerkelijke definitie. Het moge zo zijn dat een pageturner inderdaad veelal zó spannend is dat de lezer bijna obsessief doorleest. Het is zeker niet altijd de spanning die het onmogelijk maakt een boek al lezende nog weg te leggen, behoudens voor fysiek noodzakelijke korte tussenstops. 

Afhankelijk van je interessesfeer zijn vele pageturners denkbaar waarin geen sprake is van enige spanning. Te denken valt aan de prachtige boeken van Carlos Ruiz Zafón, en wellicht ook aan het werk van Haruki Murakami. Van de laatste heb ik slechts één boek gelezen, vandaar het “wellicht”.

De purist in hart en nieren zal tot de laatste snik op zoek blijven naar een goed Nederlands synoniem voor “pageturner”. Dat is welhaast de ultieme uitdaging. Er zijn weinig serieuze pogingen ondernomen.

De meest in het oog springende is wel “slaapsteler”. Dat woord dook op in januari 2014 toen “De waarheid over de zaak Harry Quebert” van Joël Dicker tot boek van de maand werd gebombardeerd bij DWDD en een slaapsteler werd genoemd.

Dat was wel schromelijk overdreven, is mij uit eigen wetenschap bekend.

Opvallend genoeg komt het woord “slaapsteler” niet voor in Van Dale. Maar het woord dekt de lading ook niet. Je kunt immers een pageturner ook overdag lezen. En een pageturner wil ook wel eens helpen om slechte slapers uiteindelijk toch te laten slapen.

Een korte speurtocht op internet levert de volgende voorgestelde synoniemen op:

doorlezer, kluisterboek, eenademboek, paginaverslinder

Het eerste en laatste lijken niet geschikt. Die zien veeleer op de kwaliteit van de lezer. Kluisterboek en eenademboek klinken wel leuk. Ik vind eenademboek wel charmant en ga dat tot nader order gebruiken.