Uitburgering

Het begrip “inburgering” is algemeen bekend. Vanwege de politieke en etnische lading is het een delicaat onderwerp waar ik me niet aan zal wagen.

Anders is dat met het begrip “uitburgering”. Relatief onbekend, straks niet meer.

Het begon allemaal met een fenomeen in boekenland. Nieuw is het zeker niet. Jan Wolkers was al een van de pioniers en pleitbezorgers van het gebruik van woorden die destijds in ieder geval nog door velen als verfoeilijke schuttingtaal werden beschouwd. Het schoolvoorbeeld was zijn magnum opus “Turks fruit” (1969) waarin de vrouwelijke en mannelijke geslachtsdelen expliciet werden aangeduid. In gewoon Nederlands: de woorden “kut” en “lul” vlogen over en van de bladzijden. De film met Rutger Hauer en Monique van de Ven was destijds even vrijmoedig als mooi. Het was baanbrekend voor die tijd.

Daarna werd het relatief rustig in boekenland wat betreft het gebruik van dit soort woorden. In uithoeken van boekenland zal het ongetwijfeld welig zijn blijven tieren, maar in de romans en thrillers van gerespecteerde schrijvers viel het over het algemeen nogal mee. Ook daar bevestigden uiteraard de uitzonderingen de regel.

Er lijkt echter de laatste tijd een tendens tot hernieuwd gebruik in boeken van statuur van vooral maar niet alleen het woord “kut”. Zo staat een van de laatstelijk voor de NS-publieksprijs genomineerde boeken er bol van. In de recensie destijds werd dat verschijnsel getypeerd als taalarmoede en gebrek aan beschaving.

Er zijn nog veel meer voorbeelden van, maar in de beperking toont zich de meester.

En nu worden in het nieuwe boek van een zeer goede thrillerschrijver anders dan in al zijn vorige boeken vele malen de woorden “kut” en “lul” gebruikt. Een opzienbarend fenomeen, en als lezer vraag je je dan af wat de schrijver zover heeft gebracht. In dit geval lijkt er een psychologische verklaring voorhanden doch het blijft onbegrijpelijk waarom de schrijver zich niet heeft ingehouden.

In vele onderdelen van de maatschappij zien we een toenemende verruwing van het taalgebruik. Het lijkt een onontkoombare ontwikkeling. Ik wil daar geen deel van uitmaken, mijn echtgenote evenmin. Wij zeggen dan tegen elkaar dat we kennelijk niet meer in de maatschappij staan.

En nu komen we bij des poedels kern. We zijn gewoonweg “uitgeburgerd”. Inderdaad, het tegenovergestelde van “ingeburgerd”. Het woord “uitburgeren” bestaat verrassenderwijs echt. Van Dale geeft als tweede betekenis: “vervreemd raken van de maatschappij”.

Zo vergaat het mijn vrouw en mij. Als klap op de vuurpijl geeft Van Dale erbij aan: “van zwervers en daklozen”. Tja, het zal je voorland maar zijn.

Vermoedelijk zal het woord “uitburgering” de eerstvolgende druk van Van Dale sieren.