Nelly De Keye: Narcisme

Narcistisch gedrag en een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) komen in ieders omgeving meer voor dan je zou denken. Bij de term “narcisme” gaan de gedachten veelal naar het verhaal over Narcissus uit de Griekse mythologie. Deze mooie jongeling werd bij het zien van zijn spiegelbeeld in het water verliefd op zichzelf en was daarna niet meer in staat een liefdevol leven te leiden. Maar deze onschuldig lijkende mythe heeft slechts zijdelings met narcisme te maken.

In haar boek “Narcisme” geeft Nelly De Keye in heldere en zeer begrijpelijke taal de lezer volledig inzicht in het verschijnsel narcistisch gedrag en de vaak daarbij horende NPS. Ze beschrijft narcisme aldus:

"Narcisme is het ontkennen van de eigen persoonlijkheid ten voordele van een zelf gecreëerd imago, een ideaalbeeld als het ware, met als doel liefde en bevestiging te krijgen, niet van hun echte ik, maar van het imago dat ze aan de buitenwereld tonen."

Een narcist is lang niet altijd meteen herkenbaar. Vaak bezit hij kwaliteiten waarmee hij onopgemerkt zijn omgeving manipuleert. Daarbij is hij altijd en alleen uit op eigenbelang. In een relatie ziet een narcist zijn partner als een prooi die hij steeds afhankelijker maakt. De Keye zegt bijvoorbeeld:

“Een narcist kijkt altijd naar de wereld en naar de anderen met in het achterhoofd de overweging waarvoor hij anderen kan gebruiken, zeg maar misbruiken. In zijn egocentrische wereld zijn anderen slechts interessant als ze nuttig voor hem zijn. Door het gebrek aan empathisch vermogen van de narcist en het ontbreken van normen en waarden zal hij niet stilstaan bij de gevolgen die het verwezenlijken van zijn doelstellingen voor anderen kan hebben. Hij is zich wel degelijk bewust van het feit dat hij anderen kwetst en benadeelt, maar dat interesseert hem in feite niet.”

Het herkennen van een narcist is veelal zeer moeilijk. Er zijn openlijke narcisten van wie de auteur enkele voorbeelden noemt. Veel narcisme is echter verborgen en speelt zich af achter de voordeur. De prooi van de narcist raakt niet zelden geleidelijk en bijna ongemerkt in het vangnet en komt er dan niet of met grote moeite weer uit. Zulks geldt temeer omdat een narcist na herkenning destructief kan worden.

De Keye geeft een aantal kenmerken van ongezond narcisme:

·        Gebrek hebben aan empathie

·        Egocentrisch zijn

·        Behoefte aan bevestiging hebben

·        Afgunstig zijn

·        Pathologisch liegen en bedriegen

·        Kleineren en vernederen

·        Wantrouwig zijn

·        Controle en macht uitoefenen

·        Isoleren en imagoschade toebrengen

·        De schuld altijd bij anderen neerleggen

·        Geen scrupules, normen en waarden hebben

·        Gevoel van superioriteit hebben

·        Altijd gelijk hebben

·        Onberekenbaar gedrag vertonen; gaslighting

Aan de hand van praktijkvoorbeelden schetst de auteur de vele verschijningsvormen en gradaties van narcistisch gedrag en (erger) NPS. De argeloze lezer zullen al snel de schellen van de ogen vallen. Na het lezen van dit boek heb je een meer genuanceerde kijk op een naar aspect van menselijk gedrag. En echt, het gebeurt dichterbij dan je denkt.

“Narcisme” van Nelly De Keye is een buitengewoon interessant boek over een sterk onderschat, helaas alledaags verschijnsel. Het is zeer toegankelijk geschreven en is eigenlijk verplichte leeskost voor eenieder die geïnteresseerd is in menselijk gedrag. Het is helaas zo dat zelfs onder professionele hulpverleners veel te weinig kennis over dit onderwerp is. Het verhaal van “de prooi” wordt lang niet altijd serieus genomen, terwijl het dat wel degelijk is.

Het boek heeft een duidelijke structuur. Het bestaat uit zes onderdelen, t.w. De narcist, Hoe herken je narcisme?, De narcist als succesnummer, De prooien, Hoe ga je om met narcisme in je omgeving?, en In welke situaties kun je narcisme tegenkomen?

Het boek is zeer lezenswaardig, ook voor mensen die al het nodige over dit onderwerp hebben gelezen. De Keye geeft een glashelder en tegelijk indringend overzicht van de niet te onderschatten problematiek die narcistisch gedrag met zich meebrengt. Het is onthullend en onthutsend tegelijk.

Tijdens het lezen van dit boek kwam toevalligerwijs op deze blog ook het prachtige “Schaduwleven” van Kim Moelands aan bod. Dat is een indrukwekkende roman over hetzelfde onderwerp, die laat zien hoe een narcist eerst zijn prooi inpalmt en vervolgens de relatie langzaam maar zeker tot een hel maakt.