Taal
Elke dag worden we met talloze taalkwesties geconfronteerd. De een gaat daar gemakkelijk en soms zelfs ongeïnteresseerd mee om, de ander zoekt veel uit om de onderste steen boven te krijgen.
Dagelijkse Kuijpjes over onze taal zouden de lezer wellicht alras gaan vervelen. Dus die komen er niet in groten getale.Twee recente belevenissen op taalkundig gebied zijn aardig genoeg om vandaag de revue te laten passeren.
Onlangs kwam ik bij het lezen van een prachtig boek in een zin de woorden "de appels" tegen. Nu ging het daar niet om de vruchten, maar om bijeenkomsten waarbij de presentie van groepsleden wordt vastgesteld. Dan wordt het woord uitgesproken met de klemtoon op de laatste lettergreep. In het oude Groene Boekje staat het appèl met accent. Dus leek het een foutje in het boek, er moest een accent grave op. Dat werd door de eindredacteur van het boek evenwel ontkend, en hij had gelijk!
Zowel de vijftiende (2015) als de zestiende (2022) editie van Van Dale geeft het woord het "appel" zonder accent. Gelukkig vond ik enige steun bij Onze Taal waar wordt gesteld dat het allebei goed is.
Waar maak je je druk om, hoor ik de lezer al denken. Nou, gewoon, gebiologeerd door de schoonheid van de taal die talloze verrassingen herbergt.
Dan iets anders. Al vele jaren wordt het Engelse woord "pageturner" door velen gebruikt voor een boek dat je niet weg kunt leggen. Een goed Nederlands synoniem was tot nu toe niet gevonden voor dit begrip. Jaren geleden werd het woord "slaapsteler" bedacht, maar dat is het toch niet echt. Al is het alleen al omdat je een pageturner ook overdag kunt lezen in de tijd dat je normaliter niet slaapt. Dan wordt er geen slaap gestolen.
Dan iets anders. Al vele jaren wordt het Engelse woord "pageturner" door velen gebruikt voor een boek dat je niet weg kunt leggen. Een goed Nederlands synoniem was tot nu toe niet gevonden voor dit begrip. Jaren geleden werd het woord "slaapsteler" bedacht, maar dat is het toch niet echt. Al is het alleen al omdat je een pageturner ook overdag kunt lezen in de tijd dat je normaliter niet slaapt. Dan wordt er geen slaap gestolen.
Gisteren kwam er een heel aardige poging voorbij met het woord "neerlegresistent". Het ziet er enigszins exotisch uit, doch het is wel een woord met karakter. Alleen misschien iets te elitair?
De accentjes in leenwoorden zijn grotendeels afgeschaft in 1995, toen ik op de middelbare school zat. Maar ik lees net op Wikipedia dat dit voor het woord appèl pas in 2006 gebeurde, omdat het in het Frans zonder accent is! https://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_de_Nederlandse_spelling#Spellingwijziging_van_1995_(Nederland_en_Vlaanderen)
BeantwoordenVerwijderenVerwarrend is het wel, dat ben ik helemaal met je eens.
Zelf heb ik ook wel eens zitten broeden op een goeie Nederlandse term voor pageturner en ben tot niets gekomen. Neerlegresistent heeft wel wat maar ik breek er een beetje mijn tong over. Toch nog even doorbroeden. Het komt er vast wel.
BeantwoordenVerwijderenDe argumentatie van de taalbepalers voor het verdwijnen van het accent vind ik onzinnig. In het Frans heeft appel bij mijn weten maar één betekenis. In Nederland hebben we geen pomme maar nu dus een dubbele betekenis voor eenzelfde woord appel. In het enkelvoud geeft het lidwoord de of het meteen helderheid, in het meervoud echter niet. Dus: ik zou niet weten waarom we het niet mét accent zouden schrijven.
BeantwoordenVerwijderen