Frank Krake: Catharina

Frank Krake heeft diverse non-fictieboeken geschreven over de Tweede Wereldoorlog. Achtereenvolgens “De laatste getuige”, “De grootste bankoverval aller tijden” en “De verzetsman en de voetbalheld” maakten grote indruk. Op 25 februari 2025 verscheen “Catharina”, volgens de tekst op de cover van het boek “het waargebeurde oorlogsverhaal van een Joodse kleermakersfamilie en hun strijd om te overleven in de storm van de Holocaust”.

Kleermaker Moses Brücker is in 1914 op de vlucht voor het geweld bij het begin van de Eerste Wereldoorlog en komt via Parijs en Antwerpen in het neutrale Nederland terecht. Hij begint met veel succes een confectie-atelier in Rotterdam en trouwt met Rosetta. Op 18 december 1917 wordt hun dochter Catharina geboren. Haar latere belevenissen in de Tweede Wereldoorlog vormen de kern van het boek, maar ook het wel en vooral wee van haar familie in WO II is een  belangrijk deel van het verhaal. Catharina en haar broer Ies (Izaac) zijn beiden verliefd bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.

Bij het bombardement van Rotterdam op 14 mei 1940 verandert ook Mantelmagazijn M. Brücker door Duitse bommen in een puinhoop. Catharina is getrouwd met de veel oudere Loe van wie zij scheidt. Ze vindt haar nieuwe grote liefde in Jacques Frank. Ondanks de grote inspanningen van vader Moses om zijn familie te vrijwaren van de Jodenvervolging, worden Catharina en Jacques in oktober 1942 opgepakt en gedeporteerd naar Westerbork, het beruchte doorgangskamp richting de vernietigingskampen Auschwitz en Sobibor. Op 1 mei 1943 wordt zoon Clarence van Catharina en Jacques geboren in het kampziekenhuis.

In kamp Westerbork zwaait Obersturmführer Albert Gemmeke de scepter. Deze nazi heeft een weerzinwekkend idee uitgevoerd. Hij heeft een cabaretgroep van hoog niveau gevormd met een aantal getalenteerde gevangenen, onder wie Catharina die een zeer goede danseres én een grote schoonheid is. De optredens van de groep moeten de aandacht afleiden van de afschuwelijke deportaties van gevangenen uit het kamp. Daarnaast maakt Gemmeke er goede sier mee voor bezoekende hoge nazi’s.

Als vrouwenverslinder Adolf Eichmann een voorstelling bijwoont, raakt hij onder de indruk van Catharina. Zij ontkomt later door zijn toedoen aan deportatie naar een van de vernietigingskampen en wordt op transport gesteld naar Theresienstadt, het “modelkamp” waar de Joden het goed zouden hebben. De Duitsers draaien daarover de buitenwereld geraffineerd een rad voor ogen.

Eichmann zelf regelt een beter verblijf binnen het kamp voor Catharina en haar zoontje. Het verhaal volgt de familie van Moses gedurende de oorlog. Als Teresienstadt is bevrijd door het Rode Leger van Stalin moet Catharina alles in het werk stellen om te ontkomen aan de wandaden tegen vrouwen van de Russische soldaten. Ze weet te vluchten richting Nederland. Dan is er een emotioneel slot rond het lot van Moses.

In de epiloog die speelt in 1961, ziet de intussen met Bertie van den Berg getrouwde Catharina op de televisie een oude bekende die in Israël wordt berecht.

Frank Krake heeft wederom een prachtig boek over WO II geschreven. Zijn schrijfstijl is glashelder en ook analytisch heel sterk. De lezer ziet de gebeurtenissen moeiteloos voor zich, het verhaal laat je geen moment los. Ofschoon de titel doet vermoeden dat het grotendeels over Catharina gaat, spelen ook de andere familieleden een grote rol. Dat is zonder meer verrijkend, het geeft een indringend beeld van het leed dat Joodse families in de oorlog trof. Het boek is rijkelijk geïllustreerd met afbeeldingen van authentieke documenten en vele foto’s die het verhaal nóg meer tot leven wekken. Het overzicht van de geraadpleegde bronnen is imponerend. Het “Dankwoord en verantwoording” completeert op elegante wijze het boeiende verhaal dat tot de verplichte literatuur zou moeten gaan behoren voor iedereen die de verschrikkingen van de oorlog alleen uit de geschiedenisboeken kent.  

“Catharina” is een indrukwekkend en belangwekkend document over WO II van buitengewone kwaliteit en krijgt vijf sterren.