Saskia Belleman: Zij is van mij

Saskia Belleman is rechtbankverslaggever bij De Telegraaf. Ze is regelmatig te gast in talkshows en bespreekt daar deskundig en onbevooroordeeld aansprekende rechtszaken. Vandaag verschijnt haar boek “Zij is van mij” dat onderzoekt om welke redenen femicide –kernachtiger aangeduid met “vrouwenmoord”- in ons land relatief vaak voorkomt. Het is toch bepaaldelijk schokkend dat gemiddeld eens per acht dagen een vrouw wordt vermoord door haar (ex)partner. Daarmee behoort Nederland tot de slechtst scorende (excusez les mots) landen in Europa. Daarbij verdient opmerking dat ook nog eens niet alle zaken van femicide als zodanig worden geregistreerd.

Aan de hand van enkele gevallen uit de realiteit wordt een analyse gemaakt van de achtergronden van femicide. Het gaat vaak om ongeremde jaloezie en doorgeslagen bezitsdrang.

“Net als Reagan Perez had Clarinda van den Bersselaar een relatie met een man die het niet kon verkroppen dat zijn vrouw haar eigen leven wilde leiden, zoals de ex van Reagan al zei: Zonder mij niemand anders.”

In een derde geval waarin de man zijn vrouw terroriseert, veelvuldig mishandelt en op haar schiet om te doden, hetgeen ternauwernood mislukt, zegt het Pieter Baan Centrum over de dader: “een narcistische dynamiek en kwetsbaarheden in zijn persoonlijkheid”. De rechter vindt dat geen stoornis en er volgt geen tbs. Het hoger beroep loopt nog.

In het boek worden allerlei partijen uit het spectrum geïnterviewd. Zo zegt een autoritaire man over het gebruik van huiselijk geweld:

“Ik heb van jongs af aan geleerd dat geweld normaal is. Ik ben ermee opgegroeid. Ik ben het gaan gebruiken en perfectioneren. Ik ben het steeds vaker gaan inzetten. Het werd een onderdeel van mijn leven.”

Vier typen daders passeren de revue. Vaak spelen stalking en bedreigingen een grote rol in het voortraject van vrouwenmoord. Deze gedragingen zijn al strafbaar, maar worden in de praktijk vaak niet goed ingeschat. Uit gesprekken met vertegenwoordigers van politie en OM komt naar voren dat de kerntaak in deze problematiek volgens hen ligt bij Veilig Thuis. Nogal onthutsend is het gebrek aan uitvoering van de verplichtingen van Nederland uit het Verdrag van Istanbul, zoals het bevorderen van kennis van de materie bij de betrokken instanties. Schrijnend zijn daardoor hun relatieve onmacht en onvoldoende samenwerking.

Ook gesprekken met een drietal advocaten (Richard Korver, Nelleke Stolk en Sebas Diekstra) die vaak slachtoffers terzijde staan c.q. stonden, geven een weinig hoopgevend beeld over de haalbaarheid van verbetering van de voorkoming van femicide. Er is wonderbaarlijk genoeg geen gevoel van urgentie bij één dode per acht dagen …

“En politie en justitie rennen hier van de ene stapel papier naar de andere stapel papier. Daar zit een groot probleem.”

Veel zaken in het voortraject, als sprake is van stalking en/of bedreiging, worden, als er al vervolgd wordt, afgedaan door de politierechter. En dat is een grove onderschatting van het maatschappelijk belang.

Saskia Belleman geeft op de van haar bekende gedegen en doorwrochte wijze een helder beeld van de problematiek rond femicide, al blijkt die door diverse oorzaken in Nederland nogal diffuus. In heldere en gemakkelijke taal beschrijft zij de vrijwel onbeheersbare factoren die het voor alle betrokkenen buitengewoon moeilijk maken het verschijnsel vrouwenmoord in te dammen.

Het is niet opportuun een non-fictie boek over een dergelijk onderwerp een waardering in sterren te geven.  “Zij is van mij” is een zeer lezenswaardig boek voor eigenlijk gewoonweg iedereen die het goed voorheeft met onze samenleving.  

N.B. Kort geleden verscheen de indrukwekkende thriller "Vuurgloed" van Boris Dittrich over het onderwerp.