Reynildis van Ditzhuyzen: Hoe hoort het eigenlijk?

In 1939 verscheen de eerste druk van “Hoe hoort het eigenlijk?” van Amy Groskamp-ten Have. Het boek werd een klassieker over omgangsvormen in de brede zin des woords. De ouderen onder ons zijn niet zelden grootgebracht met (een deel van) de inhoud van deze handleiding van betamelijk gedrag. Het boek sierde menig boekenkast en kwam daar bij tijd en wijle ook uit.

Dit jaar kwam de tweeënveertigste (!) druk uit, de derde door historica en publiciste Reynildis van Ditzhuyzen herziene uitgave. Het boek draagt thans de ondertitel “De Dikke Ditz”.

Op vele gebieden worden de “voorschriften” voor de omgang met anderen beschreven. Etiquette en kinderen, omgang in het dagelijkse leven, schriftelijke en mondelinge communicatie, kleding, gastvrijheid, aan tafel, officiële gebeurtenissen en formaliteiten, protocol en onderscheidingen, en omgang met buitenlanders zijn de hoofdcategorieën in het boek.

Talloze wetenswaardigheden komen voorbij, sommige bekend en vanzelfsprekend, andere minder bekend, en weer andere opmerkelijk en soms bijna potsierlijk. “De Dikke” behandelt de meest uiteenlopende situaties.

Enkele willekeurig gekozen wetenswaardigheden (voor de achtergronden leze men het boek):

·        *  Aan het begin van een maaltijd behoort men de uitspraak “smakelijk eten” o.i.d. te vermijden

·        * Tutoyeren neemt hand over hand toe maar is lang niet altijd gepast

·        * Het vóór laten gaan: gaan vrouwen altijd voor? Neen! En dan volgen diverse uitzonderingen op de      hoofdregel, soms gewoonweg amusant. Zo lezen we: bij het betreden van een lift gaat de vrouw          voor, maar de man gaat er als eerste weer uit om het terrein te verkennen en haar voor mogelijk          gespuis te behoeden.”

·        * Over taalgebruik: de onbeschaafde mens verraadt zich in zijn woordkeuze.” (Groskamp 1939) En      nu: “Ai. In dat geval wemelt het in ons land van de onbeschaafde mensen, want grof taalgebruik,        met name in het Engels, ….. lijkt normaal te zijn geworden.”

·        * Google uzelf regelmatig voor het bijstellen van uw zelfbeeld.

·        * De beoordeling van iemand is een drietrapsraket: gelaat – gewaad – gepraat.

·        * Leg bij een maaltijd nooit uw smartphone en sleutels op tafel. Men noemt dat “plebsbestek”.

Reynildis van Ditzhuyzen heeft monnikenwerk verricht met het herzien van de oorspronkelijke vanzelfsprekend te ouderwets geworden versie van “Hoe hoort het eigenlijk?”. Zij is daarin vrij goed geslaagd. Niettemin zijn diverse onderwerpen zoals formele kleding, tafelschikking, kleding bij huwelijk en protocol niet echt eigentijds. Een kans om de jongere generatie te interesseren in een belangrijk onderdeel van het leven is daarmee niet optimaal benut.

Het moderne onderdeel “netiquette” over de omgangsvormen in internet, e-mail en WhatsApp is weliswaar aardig beschreven, maar het boek bevat vele passages die de generatie dertigers en veertigers niet zullen aanspreken. Het is dan ook sterk te overwegen een volgende druk drastisch te moderniseren, vanzelfsprekend zonder de gewenste nette dagelijkse omgangsvormen uit het oog te verliezen. 

Een kritische noot over de lay-out tot slot: de letters zijn vrij klein, waardoor de tekst ondanks de rustige bladspiegel zeker bij niet-optimaal licht lastig te lezen is.