M.M. Schoenmakers: De vlucht van Gilles Speksneijder

Een vijfsterrenrecensie in de NRC lijkt een uitstekende aanzet tot het lezen van een kennelijk buitengewoon goed boek. Deze keer gaat het om de roman “De vlucht van Gilles Speksneijder” van de niet in den brede bekende schrijver M.M. Schoenmakers, die toch al een respectabel oeuvre blijkt te hebben. Zijn heden ten dage relatieve onbekendheid wordt voornamelijk veroorzaakt door een langdurige schrijfpauze van 1998 tot 2015. In dat laatste jaar verscheen zijn vorige roman “De wolkenridder”.

Gilles Speksneijder en zijn vrouw Madelief leiden een volstrekt kleurloos bestaan. Hun leven is somber en zelfs vaak neerslachtig, en daarvan is het boek doortrokken.

“Ze kreeg geld om het huis aan te kleden en de jaren daarna de ruimte om sluipenderwijs dik te worden. Omdat ze zo hardnekkig bang bleef voor een kind trok de ontreddering beetje bij beetje en genadeloos verlegen bij hen in, wachtend achter de voordeur, vluchtend door de gangen, opspelend onder de dekens.”

Gilles heeft een onbetekenende kantoorbaan en heeft de hinderlijke eigenschap kleine, ogenschijnlijk onbelangrijke details buitensporig uit te vergroten. Bij het stofzuigen in huis vindt hij een schroefje. Vanaf dat moment vraagt hij zich af uit welk elektrisch apparaat het afkomstig is, en welke rampen kunnen ontstaan door het ontbreken van dat schroefje. Tot beginnende wanhoop van zijn vrouw begint hij een minutieuze operatie om de herkomst ervan te achterhalen.

Gilles’ broer Kees-Jan en echtgenote Liza brengen af en toe wat schaarse momenten van vreugde in hun leven. En het in huis opnemen van kraakster Melanie brengt Madelief ook verstrooiing en zelfs een belangrijke positieve impuls.

Op het werk van Gilles kondigt directeur Van der Keyl een grote verhuizing naar een ander gebouw aan. Verhuiscoördinator Koert Schoonhoven wijst Gilles tot diens stomme verbazing aan als zijn rechterhand bij de logistieke operatie. Gilles durft niet te weigeren ofschoon hij vele taken krijgt op terreinen waar hij geen verstand van heeft. Dat leidt in de loop van het verhuisproces uiteindelijk tot een verregaande reactie van hem, de stoppen slaan volledig door.

In de flaptekst van het boek wordt het verhaal op een prachtige, bondige manier omschreven:

“In heldere, beeldende taal schetst M.M. Schoenmakers in De vlucht van Gilles Speksneijder minutieus, met humor en mededogen, de opkomst en ondergang van een overbodig verklaarde man.”

Hieraan hoeft eigenlijk niet veel te worden toegevoegd. Het verhaal gaat over een periode in het leven van een geboren verliezer die toch nog schaarse momenten van glorie beleeft maar ten slotte kansloos ten onder gaat. Het is een sombere vertelling, geschreven in mooi proza met een fijnzinnige pen.

“De vlucht van Gilles Speksneijder” is een zeer goed boek dat vier flonkerende sterren krijgt.