Bronja Hoffschlag: De dode kamer

Dezer dagen is het derde deel van de trilogie "Project X" van Bronja Hoffschlag met als titel "De spiegelkoning" verschenen. De liefhebbers hebben daar reikhalzend naar uitgekeken. Een mooie aanleiding om de recensie uit 2014 van deel 1 "De donkere kamer" onder het stof vandaan te halen en alsnog hier te plaatsen. Deel 2 "De Skinnermethode" uit 2015 heb ik destijds niet gerecenseerd omdat ik als eindredacteur bij de wording van dat boek betrokken was. Wees ervan verzekerd dat het een buitengewoon boek is. Het zou zonder twijfel vijf sterren hebben gekregen.  

Voordat het verhaal van het boek “De dode kamer” van Bronja Hoffschlag begint, krijgt de lezer de intrigerende tekst van het nummer “In your life” uit 1968 van de popgroep Tower (met Boudewijn de Groot en Eelco Gelling) voorgeschoteld. Deze prachtige tekst is de fraai gekozen opmaat naar een ongelooflijk indringend verhaal waarmee Bronja de lezer volledig inpakt.

Hoofdpersonen zijn de broers Lennart en Misha Larsen. Als zij respectievelijk 17 en 11 jaar oud zijn, komen hun ouders om in een auto-ongeluk, veroorzaakt door een dronken spookrijder. Lennart woont korte tijd bij een oom en woont al snel zelfstandig. Misha wordt in eerste instantie in een pleeggezin ondergebracht door jeugdzorg.

De broers ontwikkelen zich in vrijwel alle opzichten als elkanders tegenpolen. Lennart heeft geen interesse in een maatschappelijke carrière en houdt zich als uitkeringstrekker onledig met drank, drugs en (vele) vrouwen. Misha studeert bouwkunde aan de TU in Delft en is al op 26-jarige leeftijd een befaamd architect bij Flash en multimiljonair.

Zij hebben onderling een haat-liefde verhouding die regelmatig explodeert in extremen. In hun beider leven spelen aanvankelijk enkele mensen een belangrijke rol. De mysterieuze Maren Franke, de sympathieke Ilse van kantoor Flash en Colin Ross, de steenrijke Amerikaanse studiegenoot van Misha, roepen bij de lezer vele in eerste instantie onbeantwoorde vragen op die als een rode draad door het verhaal lopen.

Dan merkt Lennart dat Misha is verdwenen. Bij zijn speurtocht ontdekt hij dat Misha ontslag heeft genomen bij Flash en naar Amerika is vertrokken. Maar hij ontdekt veel meer……

In rustig tempo maar voortdurend boeiend gaat het verhaal naar een climax……

Het is lastig om over dit boek een recensie te schrijven zonder spoilers. Daarom blijft het wat betreft de beschrijving van het verhaal hierbij.

Het verhaal is op een bijzondere manier gecomponeerd. In korte hoofdstukken van één of enkele pagina’s schieten de gebeurtenissen voortdurend heen en weer in de tijd en de locatie. Als een schrijver dat niet goed doet, maakt dat een boek vrijwel onleesbaar. Maar Hoffschlag weet de compositie zo ragfijn te maken, dat het waarlijk een genot voor de lezer is. Ook luie lezers zullen de draad niet kwijtraken, en dat is bijzonder knap van de schrijfster.

De schrijftrant is zeer goed. Mooi en kernachtig taalgebruik gaat hand in hand met diepgaande beschrijvingen van vooral maar zeker niet alleen Lennart en Misha.

Het boek is onderverdeeld in enkele “boeken”. Eerst wordt het verhaal verteld vanuit het oogpunt van oudste broer Lennart, later wordt Misha de ik-figuur. Opmerkelijk daarbij is dat in het deel waarin Misha de observeerder is, regelmatig hele tekstblokken uit het eerste deel nagenoeg letterlijk terugkomen. En dat is wel een wonderlijke ervaring voor de lezer. Op bladzijde 339 bijvoorbeeld staat een tekstblok dat ook op bladzijde 183 te vinden is. Voor de lezer is dat hallucinerend, maar het moge duidelijk zijn dat de schrijfster beoogt de feiten identiek weer te geven om ze vervolgens te vermengen met de subjectieve ervaring ervan door de ik-figuur. Deze methode draagt wel een wellicht onderschat gevaar in zich. De lezer krijgt de moeilijk te onderdrukken neiging om die tekstblokken “diagonaal te lezen” waardoor de subtiliteiten dreigen te worden gemist.

Het boek telt maar liefst 713 bladzijden in kleine druk, en toch heeft het verhaal een open eind. Het komt tegenwoordig wel vaker voor dat een boek eindigt met een cliffhanger. Maar Bronja gaat veel verder. De lezer vraagt zich tegen het einde van het boek regelmatig af wanneer de al geruime tijd daarvóór aangekondigde gebeurtenis gaat plaatsvinden, doch na de laatste pagina zijn we nog steeds in het ongewisse. De laatste zin van het boek luidt dan ook spreekwoordelijk:

 “Wordt vervolgd”, antwoord ik.

De titel van het boek “De dode kamer” is geënt op zowel het fenomeen “isoleercel” als de in de bouwkunde bekende ruimte die volledig is geïsoleerd voor invloeden van buitenaf én inwendig zodanig is gemaakt dat geluiden van binnen volledig geabsorbeerd worden. Het verblijf in een dergelijke ruimte maakt iemand in zeer korte tijd gek. Beide betekenissen spelen in het verhaal een rol.

De symboliek van de titel gaat vermoedelijk nog verder. Mogelijkerwijs heeft Hoffschlag (ook) bedoeld dat iemand door extreem traumatische ervaringen een dode kamer in zijn hoofd kan ontwikkelen.

Het boek “De dode kamer” is in eigen beheer uitgegeven, een geweldige prestatie. Als de schrijfster het manuscript aan de gevestigde uitgevers heeft aangeboden, hebben die een blunder van formaat gemaakt door niet met Bronja Hoffschlag in zee te gaan. Zij heeft zich in één klap geschaard tussen de allerbeste thrillerschrijvers van Nederland. Chapeau!

En hier staat "In your life".

Reikhalzend kijken de fans uit naar deel twee van de als trilogie aangekondigde reeks over “Project X”. (noot: dat is dus "De Skinnermethode")

"De dode kamer" zit als geweldig debuut al tegen vijf sterren aan. Vanwege enkele mineure onvolkomenheden zijn het er viereneenhalf geworden!