Hanna Bervoets: Wat wij zagen

 Het sinds 1932 (!) bestaande Boekenweekgeschenk is een bijzonder fenomeen aan het literaire firmament. Jaarlijks krijgt een bekende auteur de vraag een novelle te schrijven van niet meer dan 96 betrekkelijk kleine pagina’s en een maximum van 29.000 woorden. Het is niet alleen een eer, maar ook een niet te onderschatten uitdaging voor de aangezochte auteur. Want meer dan eens blijkt dat het schrijven van een goed verhaal in kort bestek niet eenvoudig is en ook lang niet altijd lukt. Maar dan is er al geen weg terug.

Tussen de Boekenweekgeschenken vanaf 2005 zaten diverse pareltjes. De boekjes “Zomerhitte” van Jan Wolkers (2005), “De pianoman” van Bernlef (2008), “Een tafel vol vlinders” van Tim Krabbé (2009), “Heldere hemel” van Tom Lanoye (2012), “Een mooie, jonge vrouw” van Tommy Wieringa (2014), “Broer” van Esther Gerritsen (2016), “Makkelijk leven” van Herman Koch (2017) en “Leon en Juliette” van Annejet van der Zijl (2020) waren dat zeker.

Voor de Boekenweek 2021 schreef Hanna Bervoets “Wat wij zagen”. Hoofdpersoon en verteller in het verhaal is Kayleigh die net is gestopt als moderator bij het internetplatform Hexa. In een monoloog gericht aan de advocaat Stitic die een proces tegen Hexa wil aanspannen namens een aantal oud-medewerkers daarvan, doet Kayleigh een boekje open over het wel en wee van het werken bij het platform. Zij doet dat onder de voorwaarde dat ze zelf op geen enkele wijze in het proces betrokken wordt.

Het werk als moderator (lees in dit verband: beoordelaar van de inhoud van berichten in elke denkbare vorm op een forum) is zwaar en leidt tot grote geestelijke belasting van de betrokkene. Niet alleen omdat hij/zij aan de hand van complexe criteria beoordeelt of iets geplaatst mag worden, maar ook omdat elke keuze onder een vergrootglas ligt. Is het niet dat van de leidinggevenden, dan is het wel dat van de publieke opinie. En niet zelden bevat het aangeboden (film)materiaal de meest weerzinwekkende beelden en onderwerpen.  

Door het verhaal heen lopen ook een (lesbische) liefdesgeschiedenis van Kayleigh en de lastige, ingewikkelde relaties met collega’s.

Hanna Bervoets behandelt in “Wat wij zagen” een actueel thema. Al langere tijd is de vraag in hoeverre het modereren van inhoud van bijvoorbeeld Facebook tot onaanvaardbare censuur leidt, volop in discussie. Omdat ook daar het adagium “zoveel hoofden zoveel zinnen” geldt, zal die discussie nooit verstommen.

Met haar uitstekende schrijfstijl heeft Hanna Bervoets een lezenswaardig boekje geschreven dat zonder meer tot de kwalitatieve bovenlaag van de Boekenweekgeschenken kan worden gerekend. Het is gemakkelijk leesbaar door het vlotte en eenvoudige, maar doeltreffende taalgebruik. Wel blijven de karakters in het verhaal enigszins vlak, hetgeen ook te maken kan hebben met de behandeling binnen een beperkte ruimte van diverse thema’s. Daaraan is wellicht ook debet dat het slot van het verhaal nogal abrupt is met een open einde. De lezer moet zelf een passende afloop bedenken, de schrijfster heeft die bewust opengelaten.

Dat er aandacht wordt besteed aan aspecten van de lesbische liefde past geheel in het verhaal. Waarom dat zo vaak moest in dit boekje, is niet geheel duidelijk geworden.