Maxim Leo: De held van station Friedrichstrasse

De in 1970 in het toenmalige Oost-Berlijn, onderdeel van de DDR, geboren Maxim Leo is journalist en schrijver. In september 2022 verscheen in ons land zijn roman “De held van station Friedrichstrasse”. Op de cover prijkt ook de tekst:

“Een hartverwarmend en met humor geschreven verhaal over een man die plotseling, ongewild, een held wordt”

Dat is een rake typering van het boek. De hoofdpersoon is Michael Hartung. Hij is in 2019 eigenaar van een videotheek in Berlijn die door de voortgaande technologische ontwikkeling nauwelijks meer rendeert. Hartung kan de huur al niet meer betalen. Dan verschijnt de journalist Alexander Landmann ten tonele. Hij is in de geschiedenis gedoken van een bijzonder voorval dat op 12 juli 1983 plaatsvond. Op die dag kwam een Oost-Duitse trein met 127 passagiers door een verkeerd ingestelde spoorwissel bij station Friedrichstrasse per ongeluk in het vrije westen terecht. Landmann ziet daar na bestudering van het Stasi-archief over de zaak een gouden kans in om een aansprekend verhaal te schrijven. Michael Hartung was ten tijde van de “vlucht” in de DDR wisselwachter van de Reichsbahn en verantwoordelijk voor de stand van de betrokken wissel. De journalist wil Hartung interviewen teneinde de achtergronden te ontdekken. Hartung is aanvankelijk zeer terughoudend, maar als hem een flinke vergoeding wordt voorgehouden, ontdooit hij.

Na het interview publiceert Landmann een sterk opgeklopt stuk dat zoveel aandacht krijgt dat Hartung al snel een heldenstatus krijgt. Die levert hem vele betaalde interviews op en een hilarisch én geslaagd tv-optreden.

De voormalige Oost-Duitse burgerrechtenactivist Harald Wischnewsky zal bij de herdenking, dertig jaar na de val van de Berlijnse Muur, een toespraak mogen houden in de Bondsdag.

Dan verschijnt onverwacht een vrouw bij de videotheek van Hartung die destijds passagier was in de veelbesproken trein. Deze Paula en Michael krijgen warme gevoelens voor elkaar. Zij zegt tegen Hartung:

“Ik zat samen met mijn ouders in die trein naar het westen. Wij zijn daar toen gebleven. Maar we hebben nooit begrepen … hoe dat allemaal heeft kunnen gebeuren. Waarom uitgerekend wij? Waarom juist op die dag? U hebt ons leven veranderd, daar wilde ik u voor bedanken.”

Als Hartung zelfs wordt uitgenodigd voor een diner met de bondspresident, valt hem een grote eer ten deel. Die legt een enorme druk op zijn schouders waardoor hij in een voortdurende tweestrijd zal verkeren. Na vele roerselen komt het verhaal tot een fraai hoogtepunt op 9 november 2019 waarbij Hartung boven zichzelf uitstijgt, gedreven door zijn liefde voor Paula.

“Een moment lang voelde Hartung zich heel licht, als een herfstblad dat door de wind omhoog wordt geblazen terwijl het eigenlijk naar de aarde had moeten vallen.”

Met deze prachtige slotzin laat de schrijver de uiteindelijke afloop van de geschiedenis op elegante wijze aan de fantasie van de lezer over.

Maxim Leo heeft een vloeiende en heldere schrijfstijl. Het verhaal is daardoor zeer toegankelijk en heeft een natuurlijke structuur. Ofschoon er volop ernst is over de gang van zaken in de DDR en ook over de betrekkelijkheid en psychologische problemen van het heldendom, kent het boek een gezonde dosis humor. Die garandeert een terugkerende glimlach bij de lezer, ook al kent het verhaal diepere lagen met een sterk inhoudelijk karakter. Hartung is met tegenzin een tragische held, althans hij is als zodanig door Landmann op het schild gehesen. Dat leidt tot een mengeling van bewondering en medelijden met de man die krachtig tot leven komt.

“De held van station Friedrichstrasse” is een ijzersterk verhaal dat vier extreem glanzende sterren verdient. Een absolute aanrader voor eenieder die een badinerend loopje met de geschiedenis, ingebed in een ogenschijnlijk feitencomplex, kan waarderen.