Tim Krabbé: Onkrijgbaarheid

Tim Krabbé (1943) heeft een imposante bibliografie. Hij debuteerde in 1967 met de roman “De werkelijke moord op Kitty Duisenberg”. Daarna volgde een indrukwekkende serie boeken van zijn hand. Zijn “Schaakkuriosa” (1974) en “Nieuwe schaakkuriosa” (1977) zijn ware klassiekers in de schaakwereld. Vanzelfsprekend heb ik die als gedreven schaker destijds verslonden. In de loop van de (inmiddels lang vervlogen) jaren kwamen “Het gouden ei” (1984), “Vertraging” (1994), “De paardentekenaar” (1995), “De grot” (1997), “Kathy’s dochter” (2002), “Marte Jacobs” (2007), “Een tafel vol vlinders” (Boekenweekgeschenk 2009) en “Meester Jacobson” (Literair Juweeltje 2022) aan bod. Allemaal prachtige verhalen die met uitzondering van het laatste hier niet zijn besproken, eenvoudigweg omdat ik in die tijd nog geen recensies schreef. Bij elkaar vormen ze overigens nog niet eens de helft van het oeuvre van Tim Krabbé.

Deze maand (november 2022) verscheen zijn nieuwe roman “Onkrijgbaarheid”. Het is een niet bestaand woord dat evenwel glashelder aangeeft wat het onderwerp van het verhaal is. Zoals in meer van zijn boeken gaat het om een ware, onvergankelijke liefde tussen een man en een vrouw die hier nooit volledig tot wasdom komt.

In het eerste hoofdstuk “Paradise” figureert de 78-jarige weduwnaar Mal Kavalchuk, een filmproducent in ruste. Terwijl hij treurt om zijn twee jaar daarvoor overleden echtgenote, bevindt hij zich in een gokpaleis in Las Vegas, waar hij wordt gebiologeerd door een grijze vrouw. Beiden winnen kort na elkaar de jackpot, waarna deze episode eindigt met een schietpartij. Aan het eind van het boek wordt enigszins duidelijk waar de verbanden liggen.

Dan verschijnt een nieuwe hoofdpersoon: de schrijver Giel Labij. Vanaf dat moment gaat Krabbé ver terug in de tijd. Giel is een redelijk succesvol schrijver en een onverbeterlijke rokkenjager die de ene vrouw na de andere versiert en in bed krijgt. Na een opmerkelijke geschiedenis met ene Ada belandt hij in bed met een andere vrouw die elders in het verhaal een rol heeft. Het is dan nota bene de vrijgezellenavond van die vrouw.

“Meisjeheid noemde hij het - een sfeer, een gebied, een fluïdum vervuld van het mysterie van meisjes. Iedere begeerlijke vrouw bracht die kwelling met zich mee. Hij maakte er een sport van: wie is de onkrijgbaarste vrouw die hij ooit had gezien?”

In de trein naar Gouda ontmoet Giel de vrouw die zijn echte liefde wordt. Maar er ontstaat geen relatie. Op bijzondere wijze ziet hij haar met intervallen van jaren elders in de wereld.

Als zijn succesvolste pennenvrucht in het Engels wordt vertaald, gaat Giel korte tijd naar New York voor promotie van het boek. De inspanningen van zijn Amerikaanse, totaal onbekende uitgever stellen weinig voor, zoals treffend wordt weergegeven als Giel wordt uitgenodigd in een “beroemd café”.

“Het beroemde café was, op een man na die de krant zat te lezen, leeg – de voetstappen van de ober klonken als in een spookverhaal.”

In New York ontmoet Giel opnieuw zijn oude liefde, zij woont daar met haar vriend. De twee hebben een liefdevolle ontmoeting die anders dan veelal bij Giel niet in bed eindigt. En dat gebeurt veel later weer in een dierentuin in Duitsland. Ofschoon de vrouw in kwestie zijn voorbestemde grote liefde lijkt, blijft ze onkrijgbaar.  

Tim Krabbé is een begenadigd schrijver, dat heeft hij al vele malen bewezen. Zijn schrijfstijl is onberispelijk en helder. Met de bijzondere structuur van het verhaal door het omvangrijke eerste hoofdstuk “Paradise” maakt hij vervolgens grote sprongen in de tijd die de lezer moeiteloos kan volgen. Giel is wat betreft zijn algemene beeld van de vrouw een nogal primitieve jager, maar voor zijn ware liefde is hij ontwapenend anders en respectvol. Aan het slot zal menig lezer zich afvragen of er een verband bestaat tussen Mal en Giel. En dan slaat de fantasie gemakkelijk op hol. Zou dat de bedoeling van Krabbé zijn?

“Onkrijgbaarheid” is een bijzonder verhaal met rijke kanten, ook al is Giel soms wel enigszins irritant in zijn repeterende gedrag. Dat past evenwel bij zijn persoon. Het boek is zeer goed en krijgt vier glanzende sterren.