Bertina Mulder: De IJsselbrief

In 2016 debuteerde Bertina Mulder met de zeer goede roman “Wisselwerking”. Na twee ook al zeer goede misdaadromans, “De rode magneet” en “De Veluwse verdwijning”, schreef zij weer een “gewone” roman. Doch die is allesbehalve gewoon. Op 4 juni 2023 verscheen “De IJsselbrief”. Een verslagje van de boekpresentatie staat hier.

De veerpont op de IJssel tussen het Pillows Hotel en het aan de overkant gelegen centrum van Deventer bood inspiratie aan de schrijfster. Op 4 juni 2019 vond veerman Georg Keibler in het water een wijnfles met een briefje erin. De Engelstalige tekst daarvan was filosofisch getint en tamelijk mysterieus. Keibler plaatste het op internet en toen werd het opgepikt door de plaatselijke pers. Bertina nam contact op met de veerman, en zo ontstond het idee voor deze roman.

De proloog gaat over de vondst van de flessenpost. De naam van de veerman is veranderd teneinde de schrijfster, zoals zij mij toelichtte, meer vrijheid te geven bij het bedenken van het verhaal. De tekst van het briefje luidt aldus:

Life is a movie because that’s all we know.

There is no handbook.

We are destroyed and then we rebuild. That’s human nature, right?

Do you know what you are doing? I surely do not. This all seems pointless.

Maybe the beauty of this world will keep me going.

Good luck out there.

Mandy

De 73-jarige Mandy van der Neije woont alleen op een prachtige plek aan de IJssel bij Gorssel. Haar man Thijmen is drie jaar eerder door een ongelukkige val overleden. Mandy is filosofe en geniet ondanks het moeilijk te dragen verlies nog wel van het leven. Ze heeft last van toenemende vergeetachtigheid, hetgeen haar hindert. Mandy heeft veel steun van haar in Arnhem wonende dochter Rosalynn.

Op zekere dag ontmoet ze vlakbij haar huis een bedeesde vrouw met wie ze in gesprek raakt. Deze Melief –zo heet ze volgens Mandy- vertelt over haar vroegere traumatische ervaringen. Niet veel later verschijnt een meisje van een jaar of acht bij Mandy’s huis, met wie ze een mooie emotionele band opbouwt. Het meisje heet Ginger, is Engelstalig en is pas in de buurt komen wonen.

Rosalynn maakt zich meer en meer zorgen over de geestelijke achteruitgang van haar moeder. Ze houdt zielsveel van Mandy en ziet het proces met lede ogen aan. Over de gedachten van Mandy komt dan het volgende op.

“Ze weet dat ze de realiteit onder ogen moet zien, maar elke vezel in haar lijf verzet zich ertegen. Alsof ze, door toe te geven, de controle weggeeft aan de schaduw. Maar Rosalynn heeft gelijk dat ze haar aanspreekt. Haar rede vervliegt. Haar denkkracht. Haar herinneringen. En daarmee haar identiteit.”

Mandy organiseert in haar tuin een workshop filosofie, waarbij haar goede vriend Karan Jankie een grote steun is. Deze oud-collega van Thijmen worstelt zelf met zware privéproblemen, maar heeft een ijzersterke positieve levensinstelling. De workshop heeft als kernvraag een wijsheid en de draagwijdte daarvan.

“Ik denk dus ik ben. Een uitspraak van Descartes. Maar wat als je denken door dementie wordt aangetast, wie ben je dan nog?”

Mandy en Karan evalueren de workshop na afloop met veel openheid naar elkaar.

Het verhaal kent nog vele prachtige wendingen die de lezer zelf moet ontdekken. Het slot is buitengewoon indringend en ook ontroerend. De vraag blijft wat er nu echt is gebeurd. Enkele scenario’s blijft open, maar elke optie is omgeven met nieuwe vragen. En die maken (ook) het einde van het boek prachtig.

Bertina Mulder heeft een voortreffelijke, beeldende schrijfstijl. Haar taalgebruik is glashelder en vaardig. De personages in “De IJsselbrief” zijn mooi ontwikkeld en aansprekend. Hun wederwaardigheden zijn zowel confronterend als ontroerend. De beschrijvingen van de situaties en de natuur zijn beeldend, het verhaal leeft onmiddellijk en laat je niet meer los. Het gaat onder meer over menselijke relaties, diepe vriendschap, persoonlijk leed en (lichte) filosofie. Het verhaal is van een grote schoonheid en kent de nodige diepgang. Er blijken soms verrassende dwarsverbanden te bestaan tussen gebeurtenissen en mensen. Opmerkelijk genoeg speelt net als in “Wisselwerking” een drone een rol.

“De IJsselbrief” is een prachtig, heftig, confronterend, ontroerend en buitengewoon goed boek en verdient vijf stralende sterren.