Felix Weber: Tot stof

Tot veler verrassing werd de Gouden Strop in 2017 gewonnen door “Tot stof” van Felix Weber. Een naam, die niemand iets zei. Al snel werd publiek geheim dat het een pseudoniem was waarachter Gauke Andriesse zich verschool. Deze auteur won in 2011 –ook al bij verrassing- de Gouden Strop met “De handen van Kalman Teller”.

Het boek begint met een scène waarin hoofdpersoon Siem Coburg medio oktober 1946 luistert naar een verslag op de BBC-radio van de terechtstelling van een aantal oorlogsmisdadigers, onder wie Seyss-Inquart. Siem heeft in de oorlog in het verzet gezeten. Zijn grote liefde Rosa Barto is in de laatste dagen van de oorlog gefusilleerd door de Duitsers. Daarna heeft hij een teruggetrokken leven geleid waarin hij zichzelf schromelijk verwaarloosde.

In 1949 vraagt de gehandicapte Groningse boer Tammens de hulp van Coburg. De kleinzoon van Tammens is onder verdachte omstandigheden gestorven in het Norbertusgesticht in het Limburgse plaatsje Wercke. Coburg ondergaat een ware gedaanteverwisseling en gaat op onderzoek. Hij stuit daarbij op een muur van onwil en geslotenheid, en lijkt lange tijd niet in staat de ware toedracht te achterhalen.

Uiteindelijk blijkt de plot anders te zijn dan de lezer vagelijk verwacht.

Weber / Andriesse heeft een vlotte pen. Zijn stijl is onberispelijk en af en toe verhalend en zelfs bijna poëtisch, getuige bijvoorbeeld dit fragment:

“Toen het aardedonker overging in het eerste licht van de dageraad, stond Coburg op en ging opnieuw bij het geopende raam zitten. Hij zag hoe de sterren aan de hemel langzaam vervaagden en het water van de rivier van zwart naar grijs kleurde.”

Een aantal personages, zoals Siem Coburg, de broeders Anselmus, Felix en Damianus, de tirannieke broeder-overste Podocarpus, dokter Van Waesberghe en de ex-medewerker van het Norbertusgesticht Santcroos worden redelijk tot goed uitgewerkt. Toch komen de meeste karakters niet echt tot leven voor de lezer door gebrek aan detaillering.

De plot is lichtelijk verwarrend, niet in de laatste plaats door de voortdurende sprongen in de tijd. Aan het eind blijkt het allemaal weer anders te zijn dan de lezer lange tijd verwacht. Dat is op zichzelf veelal een sterk punt van een goede thriller doch in dit boek maakt het geen krachtige indruk. Je kunt je zelfs afvragen of het wel een echte thriller is. Spanning is er weinig. Wel draagt het boek bij aan geschiedkundig besef van onder meer de gang van zaken in het verzet in WO II.

“Tot stof” is zeker een goed boek voor een aantal uren geconcentreerd leesplezier maar ook niet meer dan dat. Het krijgt drie sterren.