Özcan Akyol: Generaal zonder leger

De Boekenweek 2020 heeft als thema “Rebellen en dwarsdenkers”. Er wordt aandacht gevraagd voor auteurs die in deze categorie passen. In de toelichting op het thema valt te lezen:

Het lef van schrijvers om taboes te doorbreken en een steen in de vijver te gooien is van levensbelang voor onze samenleving. Daarom koesteren we de vrijheid die door schrijvers genomen wordt om tegen de stroom in te werken, om dwars en vervelend te zijn, onaangepast en onafhankelijk.

Zoals gebruikelijk is ook dit jaar een Boekenweek-essay verschenen. Het is van de hand van Özcan Akyol, in de wandelgangen gemakshalve omgedoopt tot Eus. Hij is wijd en zijd bekend als columnist en televisiemaker, en heeft ook enkele boeken op zijn naam.

Het essay, een boekje van netto 57 pagina’s in bescheiden formaat, is getiteld “Generaal zonder leger”. Het is een uiterst vermakelijk pamflet waarin Eus rebels en dwars tegen talloze heilige huisjes in de boekenwereld schopt. Voordat het verscheen, was het al uitdagend omdat een Veenendaalse boekhandelaar probeerde te voorkomen dat het op de markt kwam. Een poging van iemand die werd geconfronteerd met zijn eigen uitspraken waar hij kennelijk later spijt van had gekregen.

Vele onderwerpen komen kort aan de orde, waaronder rebelse schrijvers, de geestdodende academische studie Nederlands, boekpresentaties, de kleurloosheid van hedendaagse schrijvers en de incestueuze wereld van boekenprijzen en jury’s.

“Ik bezocht afgelopen jaren begrafenissen die innovatiever zijn dan de klassieke boekpresentatie.”

En over de hedendaagse auteurs:

“Het is een sublieme scherts op de jongens en meisjes die elke dag onze hoofdstedelijke horecatenten bevolken, opgezweept door de grote illusie dat hun dertien-in-een-dozijn coming-of-ageboekjes waarin een getormenteerde hoofdpersoon tevergeefs op zoek gaat naar de zin van het leven, tegengewerkt door zijn schuldgevoel over de enorme welvaart waarin hij of zij is opgegroeid en verdrietig over het leed van de minderbedeelden, het complete literaire landschap op zijn grondvesten zal doen schudden.”

“Generaal zonder leger” is een heerlijk boekje vol licht verteerbare kost die een serieuze ondertoon heeft en daardoor toch tot enig nadenken aanzet.