Frank Krake: De grootste bankoverval aller tijden

Lang geleden lanceerde cabaretier Herman Finkers de klassieker:

In Almelo is altijd wat te doen: kijk, daar springt een stoplicht op groen!

Dit lichtvoetige grapje staat in geen verhouding tot hetgeen er in november 1944 gebeurde in Almelo. Frank Krake reconstrueert in zijn in maart 2022 verschenen  boek “De grootste bankoverval aller tijden” een ongelooflijk moedige verzetsdaad in die plaats. Vijf jaar onderzoek in talloze bronnen leverde de non-fictieroman op die is opgedragen aan Berend Bruijnes, Derk Smoes, Douwe Mik, Gerard Frielink, Gerhard Nijland en Willem Meenks, en al die anderen die hun strijd voor de vrijheid betaalden met de hoogst mogelijke prijs.

Deel I van het boek getiteld “Verzetsvrienden” begint bij de jonge jaren van Derk Smoes, een ambitieuze jongeman uit Vriezenveen die zich net als zijn vader ontworstelt aan het armoedige turfstekermilieu en het schopt tot bediende bij De Twentsche Bank in Almelo. Hij trouwt in 1938 met Siene Heerschap en krijgt dochter Carla. Derk behoort tot de “rode familie”. Hij is rechtlijnig én flamboyant.

In het begin van de Tweede Wereldoorlog stapt Derk samen met zijn collega en vriend Jan Meenks over naar het Almelose filiaal van De Nederlandsche Bank. Daardoor ontkwamen de mannen aan de Arbeitseinsatz. Derks grote vriend Douwe Mik deserteert bij de Gemeentepolitie en moet daardoor direct onderduiken. Datzelfde geldt voor Derk als hij de revolver van het plaatselijke hoofd van DNB ontvreemdt en dat wordt ontdekt.

Met een hechte vriendengroep zijn de mannen zeer actief in het verzet. Vele verzetsdaden slagen, dat tot grote woede van de lokale leider van de SS Paul Hardegen die een waar schrikbewind uitoefent.

In deel II komt de bankoverval van het verzet op DNB Almelo aan bod. Op 15 november 1944 maakt de verzetsgroep zonder bloedvergieten maar liefst 46 miljoen gulden (huidig equivalent meer dan driehonderd miljoen euro) buit. Derk Smoes was de leider van de groep en sprak de gegijzelde personeelsleden van DNB als volgt bijna ironisch toe:

“Heren, mijn excuses voor de overlast, het is nu eenmaal noodzakelijk.”

De landelijke president van DNB is de NSB-er Meinoud Rost van Tonningen wiens weduwe na de oorlog nog vele jaren in het nieuws was vanwege haar blijvende nazisympathieën. Rost was woest over de geslaagde overval en gaf opdracht alles in het werk te stellen om de daders op te pakken en het gestolen geld terug te vinden. Er werd een beloning van maar liefst 1 miljoen gulden uitgeloofd voor de gouden tip. En dat lukte helaas door SS-er Paul Landegen en diens mannen die zich bedienden van walgelijke methoden. Na onmenselijke gevangenschap in De Kruisberg in Doetinchem en de concentratiekampen Neuengamme en Wöbbelin overleefde slechts een van de leden van de groep die de overval pleegde, de oorlog.

Frank Krake bewees onder meer met zijn weergaloze “De laatste getuige” al een uitstekende schrijver te zijn. Met het onderhavige boek heeft hij opnieuw een indrukwekkend verhaal over WO II opgetekend. Zijn schrijfstijl is even eenvoudig als doeltreffend. Krake is een rasechte verteller die zich niet verliest in onnodige details maar een fraai en soepel lopend verhaal schrijft. De lezer blijft moeiteloos bij de les. 

Deze bankoverval geniet bij mijn weten geen bekendheid bij het grote publiek. En dat gaat nu zeker anders worden. Dit boek heeft absoluut de potentie een groot lezerspubliek te bekoren. En dat gewoonweg omdat het een schitterend epos is over heldendaden van onbekende jonge mensen in WO II. Frank Krake verdient de hoogste lof voor zijn immense werk om dit verhaal zo groots gedocumenteerd te brengen. De uitvoering van het boek is ook al heel bijzonder. Het is voorzien van zeer vele authentieke foto’s die het nóg meer mogelijk maken de gebeurtenissen te visualiseren.

Een door de schrijver zelf beraamde mobiele bankoverval

“De grootste bankoverval aller tijden” is letterlijk en figuurlijk een prachtig boek van buitengewone kwaliteit en verdient de maximale waardering van vijf sterren!