Özkan Akyol: Afslag 23

Özkan Akyol, beter bekend als Eus, is een veelzijdig man. Hij is bekend van televisie met zijn interessante en aantrekkelijke programma’s zoals “Eus’ boekenclub”, “Sterren op het doek” en “De geknipte gast”. Daarnaast is hij gewaardeerd columnist in het Algemeen Dagblad waar hij over rijk geschakeerde  onderwerpen vrijwel steeds de essentie raakt. Eus is ook schrijver, zijn Boekenweek-essay “Generaal zonder leger” is in maart 2020 hier besproken.

Op 16 oktober 2023 verscheen zijn derde roman “Afslag 23”. De titel refereert aan de afslag op de rijksweg naar zijn woonplaats Deventer. Daar speelt het autobiografische verhaal zich ook grotendeels af en wel in de jaren 2005 tot 2012. In een proloog die in 2012 speelt, zit Eus in de problemen. Hij gaat kennelijk ten overstaan van politiefunctionarissen zijn levensverhaal vertellen vanaf 2005.

In dat jaar werd hij thuisgebracht door een paar rechercheurs met de boodschap iets van zijn leven te gaan maken. Dat gaat hij doen, doch dat loopt niet geheel vlekkeloos. Zijn beste vriend Ata, de wonderlijke kampbewoner Kareltje en de dubieuze handelaar in van alles (een heler?) Barbarossa stimuleren hem ook niet om louter rechte paden te bewandelen. Eus verkeert in zijn jeugd in de onderklasse van de samenleving. Hij probeert zich daaraan te ontworstelen en dat lukt aardig.

Na een moeizame start ontmoet Eus een meisje uit de betere klasse. Deze Ruby wordt na het overwinnen van forse aanloopproblemen zijn trouwe en lieve vriendin.

“Als je begin twintig bent, bestaan er nog veel misverstanden over het leven, helaas worden die later opgehelderd.”

Eus heeft bepaaldelijk geen liefhebbende ouders, en zijn broer heeft een criminele inslag en zit in de gevangenis in Breda. Vader is alcoholist en heeft losse handjes. Eus mijdt elk contact met hen.

“… als iemand me uitmaakte voor een sloeber met een alcoholistische armoedzaaier als vader, een kwalificatie die, nu ik erover nadenk, ontegenzeggelijk klopte.”

Zijn leven lijkt een positieve wending te nemen als hij via een bedrijf in Sneek gaat werken als vertegenwoordiger voor aanvankelijk Philips en later ook voor andere opdrachtgevers. Na enig illegaal kunst- en vliegwerk rond vereiste documenten wordt hij daar aangenomen en verkrijgt ook een eigen woning in een studentencomplex in Deventer. Zijn relatie met Ruby wordt innig. Hilarisch zijn de gebeurtenissen bij een reisje van Eus en Ruby met haar vriendin Tanja en vriendje Tijmen naar Düsseldorf. Tijmen is een onmogelijk figuur en Eus laat niet na dat te benadrukken.

De impressies over het huwelijksfeest van zijn beste vriend Ata geven een goed beeld van de wijze waarop Eus door zijn voormalige milieu wordt genegeerd, of meer dan dat. Als dat huwelijk vervolgens op de klippen loopt, ontstaan bijna filosofische bespiegelingen over de zin van het leven.

Eus raakt in die jaren toch weer op het slechte pad. Hij spant samen met een medewerker van een winkel in witgoed, ze ontvreemden elektronica. Een mooie typering van de troosteloze wijk waar de betrokken medewerker woont, volgt dan.

“Als ik iets over de karakters van deze mensen moest vertellen, op basis van hun uiterlijk en energie, dan is het wel dat ze het niet erg zouden vinden om opgehaald te worden voor een definitief verblijf op het kerkhof. Het interesseerde ze niet wat er gebeurde of wie er langsliep. Ze woonden in hun eigen hoofd.”

Aan het slot van het boek blijkt op welk wederom moeilijk punt in het leven van Eus de lezer is aangekomen.

Özkan Akyol heeft een heldere schrijfstijl Hij weet de sfeer van zijn oude milieu te treffen met behulp van soms fors aangezette, grove taal die echter functioneel is. Het verhaal is soms zelfs ontroerend waar het gaat over de moeilijkheden die sommige van zijn oude vrienden op hun weg ontmoeten, en hoe zij daarmee op nogal onorthodoxe manier omgaan. Mooi is ook hoe Akyol de soms verregaande schijnheiligheid van de middenklasse en hogere klasse op relativerende wijze aan de kaak stelt. Met aardige wendingen toont Eus aan dat en hoe het mogelijk is met sterke wilskracht te klimmen op de maatschappelijke ladder. Maar ook blijkt hoe lastig het is om dat te bewerkstelligen zonder in oude bezwarende gewoontes te vervallen.

Daardoor was de opbloeiende relatie met Ruby uiteindelijk geen blijvende. Maar het heeft er alle schijn van dat Eus heden ten dage met zijn partner Anna en hun twee kinderen een stabiel en gelukkig gezin vormt.  

Özkan Akyol heeft met “Afslag 23” een zeer goed boek geschreven dat een onthullend inkijkje geeft in een voor veel lezers onbekende wereld. Het boek krijgt vier glanzende sterren.