Paul Lynch: Lied van de profeet

De Ierse schrijver Paul Lynch (1977) won met zijn roman “Lied van de profeet” de prestigieuze Booker Prize 2023 voor fictieliteratuur. In het juryrapport staat:

“Lied van de profeet verbeeldt de sociale en politieke angsten van onze huidige realiteit. Het is een verpletterend verhaal, geschreven met de ziel van een dichter, dat de lezers niet snel zullen vergeten.”

Moleculair biologe Eilish Stack woont met haar kinderen Mark, Molly, Bailey en Ben in Dublin. Haar man Larry is vice-voorzitter van de Ierse Onderwijsbond. In Ierland is de National Alliance aan de macht die het land omvormt tot een ware politiestaat. Als twee mannen van het Garda National Services Bureau, inspecteur Stamp en hoofdagent Burke, bij het gezin Stack aan de deur komen, is dat het begin van een eindeloos durende nachtmerrie. Larry wordt door de agenten meegenomen voor ondervraging, en vanaf dat moment is hij spoorloos. Vriendin Carole Sexton steunt Eilish zoveel mogelijk, doch kan ook weinig toevoegen.

Datzelfde geldt voor advocate Anne Devlin die de belangen van Eilish tracht te behartigen. De National Alliance heeft de rechterlijke macht geïnfiltreerd, waardoor burgers nagenoeg rechteloos zijn. Eilish probeert achter de status van haar verdwenen man te komen. Ze bezoekt de vrouw van inspecteur Stamp en dan ontspint zich het volgende onheilspellende gesprek.

“Mevrouw Stamp, mijn echtgenoot is een doodgewone man, vader, leraar, vakbondsleider, hij zou thuis bij zijn kinderen moeten zijn. Ze wordt met toegeknepen ogen opgenomen, dan likt mevrouw Stamp over haar lippen en bromt iets tegen het raam. Pardon, zegt Eilish, wat zei u? Mevrouw Stamp draait zich met een honende lach om. Tuig, zegt ze, dat zijn jullie, jij en die vakbondsman van je, dat komt hier zomaar naar mijn huis om mijn man te beledigen, een onderscheiden functionaris die vijfentwintig jaar van zijn leven aan de staat heeft gegeven, maar ik zal jou eens wat zeggen, mevrouw dinges, jouw man zit waar hij zit omdat hij een ophitser is, een oproerkraaier …. “

Korte tijd later verneemt Eilish dat haar oudste zoon Mark (16) moet worden gekeurd voor militaire dienst. Het land raakt steeds verder gedestabiliseerd. Een protestdemonstratie tegen de overheid wordt met geweld uiteengeslagen. Overal verschijnen zwaar bewapende soldaten op straat. Mark duikt onder en dat leidt tot nare verwikkelingen.

Alsof het nog niet genoeg is, ziet Eilish ook nog haar vader Simon geestelijk steeds verder achteruitgaan. Hij vertoont duidelijke tekenen van dementie.

“Dat plotse verdriet als ze de trap op gaat, het besef dat tijd geen horizontaal vlak is maar een verticale val naar de afgrond.” (blz. 138)

“Ze slaapt met de telefoon op haar kussen en hoort hem in haar droom denkbeeldig rinkelen maar ze wordt wakker met de stille telefoon in haar hand.” (blz. 142)

De verdeeldheid in het land leidt tot een situatie van burgeroorlog tussen de staatstroepen en de rebellen. De gevolgen daarvan zijn vreselijk. Dochter Molly raakt ten einde raad.

“Maar papa komt niet terug, zegt Molly, hij komt niet terug omdat hij dood is, wist je dat niet, hebben ze je niet verteld dat hij dood is.”

Zoon Bailey verdwijnt op onthutsende wijze. De vasthoudende Eilish neemt grote risico’s om de waarheid te achterhalen. Dan besluit ze (eindelijk) het land te ontvluchten met Molly en baby Ben. De ontberingen zijn groot, en corrupte lieden en geldwolven maken alles nog erger.

Paul Lynch heeft een vrijwel unieke schrijfstijl. Met een uiterst originele en zorgvuldige woordkeuze schetst hij in nu eens ellenlange goed leesbare zinnen en dan weer zeer korte zinnen een onvergetelijk beeld over de mogelijke gevolgen van de ontsporing van een samenleving. Een rechteloze politiestaat is voor weldenkende mensen een gruwel, maar als de machthebbers doorslaan in hun zucht naar controle op alles en iedereen, kan dit huiveringwekkende beeld werkelijkheid worden. Het verhaal is een waarschuwing aan politici en anderen om steeds de vinger aan de pols te houden teneinde zoiets nooit te laten gebeuren. En in onze wereld zijn al dictators onder ons…

“Lied van de profeet” is een angstwekkend realistisch, weergaloos verhaal van de buitencategorie en krijgt vijf verpletterende sterren.