Petra Kramer: Zonder jou besta ik niet

Narcisme is een ook bij professionele hulpverleners relatief onbekend en soms sterk onderschat fenomeen. Opmerkelijk genoeg is de omschrijving van het begrip in Van Dale verre van volledig. Zij luidt:

“erotisch gerichte liefde voor zichzelf, voor de eigen schoonheid (door de psychoanalyse beschouwd als een normale fase in de ontwikkeling van het jonge kind, maar mbt. de latere leeftijd als neurotisch)”

Narcisten zijn er in vele gradaties, variërend van personen met (enkele) narcistische kenmerken tot personen met een NPS (narcistische persoonlijkheidsstoornis). Het komt zowel bij mannen als bij vrouwen voor. Een hier eerder besproken zeer interessant boek over het onderwerp is “Narcisme” van Nelly De Keye. Neem even de moeite om die recensie te lezen, en het onderwerp leeft al veel meer.

Naast het boek van De Keye besprak ik hier ook de roman “Schaduwleven” van Kim Moelands over een vrouw die volledig verstrikt en verstikt raakt in haar relatie met een narcist, en eerder de thriller “Onder controle” van Katrien Van Effelterre, waarin een narcistische relatie een belangrijke rol speelt.

Recentelijk verscheen het opmerkelijke “Zonder jou besta ik niet” van Petra Kramer. Het is “een autobiografische roman over narcisme, liefdesbedrog en vrouwelijke kracht”, aldus het opschrift op de cover. Bijzonder is het al dat de schrijfster onder eigen naam publiceert over een heikel onderwerp. Het gaat dan niet zozeer om het verzeild geraakt zijn in een relatie met een narcist (dat komt veel meer voor dan menigeen denkt) als wel om de openheid over de gebeurtenissen in de voorbije relatie. Ontmaskerde of afgewezen narcisten gaan namelijk niet zelden destructief gedrag in diverse varianten vertonen. Petra Kramer heeft die elementen zorgvuldig afgewogen alvorens tot publicatie op deze wijze over te gaan.

Petra is gescheiden en heeft uit haar eerste huwelijk twee kinderen, Anna en Hidde. Als zij met haar date George op bezoek gaat bij Olivier en diens vriendin Nienke, wordt zij volledig ingepalmd door de charmante Olivier. Ze raakt op slag verliefd op hem. Zonder dat ze het zelf opmerkt, wordt zij al snel de prooi in een destructieve relatie. Olivier is een groot deel van de tijd charmant, voorkomend en zorgzaam, doch schiet af en toe volledig door in onaangenaam gedrag. Bijna spreekwoordelijk is hetgeen Olivier aan haar vertelt over zijn vader.

“Het fysieke was op den duur eigenlijk het minste probleem voor me. De mentale druk, het dreigen, de dominantie, het uitleggen dat je niks bent, de onveiligheid, dat was eigenlijk vele malen erger.”

Petra neemt door haar verliefdheid een waarschuwing van een vriend van Olivier voor hem niet serieus. Zij voelt weliswaar aan dat Olivier er niet tegen kan om geargumenteerd te worden tegengesproken, doch gaat daar veel te inschikkelijk mee om. En ze wordt daardoor langzaam maar zeker ingekapseld als prooi van de narcist Olivier.

De schellen vallen van haar ogen als ze uit onverdachte hoek wordt gewaarschuwd voor de handel en wandel van haar vriend. Hij is een fantast en financiële parasiet die er verschillende relaties op na houdt. Petra raakt in contact met een groepje vrouwen die eveneens door Olivier zijn gemanipuleerd en bedrogen. Gezamenlijk ondernemen zij actie en schudden hem definitief van zich af, zij het dat een van hen opnieuw in de fout gaat. Petra herpakt zichzelf en gaat op zoek naar een nieuwe balans in haar leven, zo blijkt ook uit de epiloog.

In het zeer lezenswaardige naschrift geeft Petra Kramer een heldere analyse en enkele nuttige adviezen voor hen die wellicht in een narcistische relatie zijn terechtgekomen. Nogmaals, het komt meer voor dan je zou denken.

Petra Kramer heeft een indrukwekkend verhaal geschreven over een deel van haar eigen leven. Haar schrijfstijl is toegankelijk, het verhaal is coherent en gemakkelijk te volgen. Het onderwerp is loodzwaar, daar raakt de lezer al snel van doordrongen. Het boek telt netto niet minder dan 345 bladzijden, doch als je eenmaal begonnen bent, is het bezwaarlijk nog weg te leggen. Een mooiere aanbeveling is nauwelijks denkbaar. Het verhaal biedt een onthullend beeld van het gevaar van niet of onvoldoende onderkend narcisme in een liefdesrelatie. Ook bij een hoogopgeleide en intelligente vrouw als Petra wint de ratio het dan niet zomaar van de emotie. Met behulp van enkele andere vrouwen lukt dat ten slotte wel, en dat bedoelt zij met “vrouwelijke kracht”.

Dit boek is zeer geschikt om de ogen te openen van mensen die in een relatie met een narcist verzeild zijn geraakt. Het lastige is natuurlijk dat lang niet iedereen zulks daadwerkelijk onderkent. Daarom ligt er een taak voor mensen in hun omgeving die signalen waarnemen, om hen erop te attenderen, zou ik zeggen. Los daarvan is het een boek dat menig lezer veel kan leren over het verschijnsel narcisme.

De eindredactie heeft jammer genoeg nogal wat steekjes laten vallen, overigens zonder dat de leesbaarheid daardoor wordt beïnvloed. “Zonder jou besta ik niet” is een zeer goed boek en krijgt vier heldere sterren.