Annemarie Braun: Monddood

Eerder zijn hier vier boeken over het zware onderwerp narcisme besproken. Dat waren de indrukwekkende autobiografische roman “Zonder jou besta ik niet” van Petra Kramer, het zeer toegankelijke wetenschappelijke boek “Narcisme” van Nelly De Keye, de indringende roman “Schaduwleven” van Kim Moelands en de psychologische thriller “Onder controle” van Katrien Van Effelterre.

Deze maand (februari 2023) verscheen “Monddood” van Annemarie Braun. Het boek heeft als ondertitel “Aan een narcist ontsnapt” en is een autobiografische roman. Braun beschrijft haar leven met een narcistische man en ook de afschuwelijke periode na de relatie.

Hoofdpersoon Ginger, het alter ego van Annemarie, is 31 jaar en getrouwd met Tim. Hij is veel van huis voor langere tijd en hun relatie staat daardoor op een vrij laag pitje. Als Ginger buitenshuis vertier zoekt, ontmoet ze de innemende leraar wiskunde Nick die 16 jaar ouder is. Hij is bijzonder charmant en brengt het hoofd van Ginger in korte tijd op hol.

“In een vloeiende beweging tilt hij haar op, de bloemen op het gangkastje achterlatend. Meteen voelt ze zich weerloos.”

“Nick heeft bezitgenomen van haar flat, haar bed, haar hoofd, haar lichaam en haar hart.”

Nadat hij haar volledig ingepalmd heeft, verandert het gedrag van Nick. Hij is regelmatig boos en kleineert Ginger. Ook is hij dwangmatig overheersend, zijn wil is wet. Regelmatig vertoont hij wispelturigheid: als hij iets heeft beweerd, zegt hij niet veel later het tegenovergestelde daarvan. Al snel is Ginger zwanger van Nick en slaat de twijfel toe.

“Ben ik nou gek? Nu zegt hij dat ik hem gelukkig maak, maar hoe vaak zegt hij wel niet dat ik het ergste ben wat hem overkomen is?”

Bij en na de geboorte van hun zoontje Luca gedraagt Nick zich weerzinwekkend. Regelmatig gaat hij gewoon weg, haar hulpeloos achterlatend. De bekkeninstabiliteit die haar afhankelijk van ook zijn hulp maakt, laat hem volstrekt koud. Haar moeder en goede vriendin Esther worden deelgenoot van de problematiek en adviseren haar van Nick te scheiden. Maar Ginger doet en durft dat niet en laat Nick steeds weer toe. Bedreigingen en mishandeling door Nick zijn aan de orde van de dag, maar Ginger durft almaar niet door te pakken. Nick ageert dwingend en stalkt haar zowel fysiek als met een niet aflatende reeks telefoontje en sms’jes om koste wat kost zijn zin door te drijven. Ginger wordt compleet monddood gemaakt door hem. Haar leven is in een hel veranderd. Slechts de liefde voor Luca houdt haar met grote moeite op de been.

Na de dood van Nick is de ellende bepaaldelijk niet voorbij. Hij blijkt onder meer zijn broer, schoonzus, ex-partner en alle buren van Ginger geïndoctrineerd te hebben met onwaarheden, erop neerkomend dat zij de dader en hij het slachtoffer is. Iedereen verwijt haar zijn dood. Ginger blijft met bijna onmenselijke kracht overeind en vindt jaren later de echte liefde bij de begripvolle Eddy. De slotscène van het boek waarin Luca inmiddels negentien jaar is, ontroert de lezer na alle voorafgaande ellende ten zeerste.

“Met hun armen om elkaar heen staan ze stil.”

Annemarie Braun heeft met “Monddood” een indrukwekkend relaas geschreven over een buitengewoon heftige narcistische relatie en de psychische en fysieke gevolgen daarvan. Narcisten zijn er in vele gradaties. De man in dit boek vertoont wel de meest zware kenmerken van de narcistische persoonlijkheidsstoornis.

Braun heeft ondanks de bijna niet te bevatten zwaarte van de gebeurtenissen in en na de relatie een soepele en toegankelijke schrijfstijl. Het verhaal is onthullend en onthutsend en kan veel lezers de ogen openen over een relatief onbekende problematiek die evenwel op zeer grote schaal voorkomt. Volgens de flaptekst zijn er in Nederland naar schatting 1 miljoen mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Dat is werkelijk ongekend en onbekend. Veel leed hieromtrent is verborgen en zal dat vaak ook blijven.

Na het slot van de roman volgt een heldere klinische beschrijving van de vier fasen die het ontstaan van een narcistische relatie kenschetsen. Dat zijn achtereenvolgens “Op een voetstuk”, “Binden”, “Devalueren” en “Agressie”. Dit onderdeel geeft de geïnteresseerde lezer meer inzicht in de basiskenmerken van de problematiek. Hierna volgt nog andere interessante informatie over het onderwerp.

“Monddood” is voor de lezer zware kost. Maar het is met een mooie open blik geschreven en in veel opzichten openbarend. Het is een zeer goed boek en verdient vier krachtige sterren.